رییس جمهوری امروز جمعه (شانزدهم مهرماه) هانوی پایتخت ویتنام را به مقصد كوالالامپور ترك كرد و در ساعات بعد از ظهر به وقت محلی، «نجیب تون رزاق» نخست وزیر مالزی در شهر «پوتراجایا» از وی استقبالی رسمی به عمل آورد. رییس جمهوری پس از گفت وگو با مقام های مالزی برای شركت در دومین اجلاس سران «مجمع گفت وگوی همكاری های آسیا» (ACD) به تایلند سفر می كند. مجمع گفت وگوی همكاری های آسیا متشكل از 34 كشور آسیایی است كه از سال 2002 میلادی تاسیس شده و ایران سابقه دوازده ساله عضویت آن را دارا است.
این دومین سفر رییس دولت یازدهم به جنوب شرقی آسیا است. وی اوایل اردیبهشت ماه پارسال نیز برای شركت در اجلاس بزرگداشت شصتمین سالگرد كنفرانس آسیا- آفریقا به اندونزی سفر كرد و افزون بر سخنرانی و گفت وگو با شماری از سران كشورهای حاضر در اجلاس، با همتای اندونزیایی خود در جاكارتا دیدار كرد.
سفر كنونی روحانی اما در شرایطی صورت می گیرد كه پس از توافق هسته ای تابستان سال گذشته بین ایران و كشورهای 1+5 و اجرایی شدن سند آن یعنی برجام، موانع تحریمی پیش روی توسعه مناسبات جمهوری اسلامی ایران با كشورهای جنوب شرقی آسیا از بین رفته و نوسازی و بازتعریف روابط با این كشورها ضرورتی جدی یافته است.
به باور بسیاری از صاحبنظران، تلاش های كنونی برای توسعه مناسبات با كشورهای جنوب شرقی آسیا به ویژه در عرصه اقتصادی هر چند دیرهنگام اما دارای اهمیتی انكارناپذیر است. طی سال هایی كه از سده بیست و یكم یعنی «قرن آسیایی» گذشته، بسیاری از رقیبان ایران به ویژه از غرب آسیا برای ایجاد پیوندهایی محكم در زمینه بازرگانی و همكاری های اقتصادی با جنوب شرق آسیا پیشگام شده اند. مزیت های اقتصادی این منطقه كه در قاب اتحادیه ملل جنوب شرق آسیا یا همان سازمان «آ.سه.آن» پیش روی ناظران بین المللی قرار گرفته، زمینه ساز تلاش های بی وقفه قطب های اقتصادی نظیر چین، اتحادیه اروپا و آمریكا برای پیگیری منافع سرشار اقتصادی از طریق توسعه مناسبات و ایجاد سازوكارهای تجارت آزاد با كشورهای این منطقه شده است.
در قرن آسیایی و در كشاكش رقابت های تنگاتنگ جهانی برای بهره جویی بیشینه از منافع پیوند اقتصادی با جنوب شرقی آسیا، كم توجهی های سكانداران پیشین سیاست خارجی و تنگناهای تحریمی سبب شد تا سهم كشورمان از بازار دومیلیاردنفری این منطقه در سال گذشته میلادی از یك میلیارد و 300 میلیون دلار فراتر نرود و از این میزان تنها یك پنجم به صادرات كالا و خدمات ایرانی اختصاص یابد. این در حالی است كه از منظر نیازها، فرصت ها و مزیت ها، اقتصاد ایران یكی از مكمل ترین شرایط را برای همكاری با كشورهای جنوب شرقی آسیا دارا است.
در برابرِ پیشرفت هایی كه طی سال های گذشته در كشورهای جنوب شرقی آسیا در زمینه های صنعتی و بخش هایی با مبنای فعالیت فناورانه به ویژه در كشورهایی چون سنگاپور و مالزی رخ داده، ایران نیز توانسته است در حوزه هایی چون فناوری های زیستی، نانو و ... به دستاوردهایی منحصر به فرد دست یابد و این وضعیت بستری مناسب را برای همكاری در زمینه فناوری های نو فراهم ساخته است.
طی سال های گذشته به ویژه یك دهه اخیر، رشد اقتصادهای جنوب شرقی آسیا به واسطه گسترش شهرنشینی، حركت سیال افراد، كالا و خدمات بین كشورهای آ.سه.آن و نیز ظهور فناوری های پیشرفته روندی شتابنده یافته است. عناصر شكل دهنده و سبب ساز رشد اقتصادی جنوب شرقی آسیا نوعی هم تكمیلی پرسود را با نیازها و مزیت های قطب انرژی خاورمیانه یعنی ایران را نمایان می سازد و موقعیت جغرافیای اقتصادی كشورمان در كانون اتصال خاورمیانه و شمال آفریقا، شبه قاره، آسیای مركزی، قفقاز و گذرگاه زمینی دسترسی به اروپا این مزیت ها را برجسته تر می سازد. البته وجود مجراهایی چون پیمان تجارت كشورهای منطقه با قدرت های بزرگ اقتصادی (نظیر قرارداد تجارت آزاد آ.سه.آن با چین) فرصت های متقابلی را برای ایران فراهم آورده است.
در كنار سودمندی های گوناگون گسترش همكاری های اقتصادی و افزایش مبادلات تجاری، همكاری در زمینه گردشگری می تواند منافعی دوجانبه را برای ایران و بسیاری از كشورهای منطقه جنوب شرقی آسیا به همراه آورد. به عنوان مثال، مالزی از موفقترین برنامه های توسعه گردشگری را طی سال های اخیر به انجام رسانده و سالانه میزبان 25 تا 30 میلیون گردشگر خارجی است.
فرصت های پیش روی نزدیكی ایران و كشورهای جنوب شرقی آسیا تنها به حوزه اقتصادی و تجاری محدود نیست. با توجه به قرار گرفتن بسیاری از كشورها منطقه در زمره اعضای جنبش غیرمتعهدها، افزایش رایزنی های سیاسی می تواند مواضع تهران برای نقش آفرینی بین المللی به ویژه در مجامع و سازمان های جهانی را تقویت كند. موافقت وزیران امور خارجه 10 كشور عضو آ.سه.آن با پیوستن ایران به پیمان مودت و همكاری جنوب شرق آسیا در اوایل مردادماه امسال نمایانگر نوع نگاه این كشورها به ایران است.
ایران و كشورهای منطقه همچنین به دلیل اشتراكات فرهنگی و مذهبی (به ویژه با مالزی و اندونزی و كشورهای دارای اقلیت های پرشمار مسلمان) و نیز تهدیدهای مشتركی چون گسترش تروریسم و قاچاق مواد مخدر بسترها و بایسته های جدی برای گسترش روابط پیش روی خود می بینند.
طی روزهای گذشته، رییس جمهوری اسلامی ایران در گفت وگو با همتای ویتنامی از ضرورت چند برابر شدن مبادلات تجاری بین 2 كشور و رسیدن آن به سطح 2 میلیارد دلار سخن گفته و در نشست مشترك خبری با نخست وزیر مالزی نیز خواستار حضور این كشور در بخش های مختلف اقتصادی ایران شده است. همچنین در مذاكرات مقام های 2 كشور برنامه ریزی هایی برای پنج برابر شدن سطح كنونی مبادلات نیم میلیارد دلاری ایران و مالزی صورت گرفته است.
به این ترتیب، تلاش های روحانی در مقاصد جنوب شرقی آسیا را می توان به ثمرچینی رییس دولت یازدهم از باغ پرمزیت این منطقه در فضای پسابرجام تعبیر كرد كه در سال های آینده با رفع موانع پیش رو و گسترش مناسبات دو و چندجانبه این ثمر برای ایران سودمندتر و بارزتر خواهد بود.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
خبرنگار: اعظم حمیدپور**انتشاردهنده: فرشته ذبیحیان**پژوهشم**9275**9279
تهران- ایرنا- كشتی تعامل سازنده ایرانی این روزها در سواحل جنوب شرقی آسیا پهلوگرفته و شماری از كشورهای این منطقه پذیرای «حسن روحانی» رییس جمهوری و هیات همراه او شده اند. اصلی ترین هدف سفر روحانی به جنوب شرق آسیا را می توان بهره جویی از فرصت های پسابرجام برای توسعه همكاری و گسترش مناسبات ایران با كشورهای این منطقه دانست.