تلاش ناكام برای انقلاب رنگی در ارمنستان

به گزارش ایرنا، روند عملیات 24 مرد مسلح اشغال كننده ساختمان پلیس منطقه اربونی و تلاش برای جلب توجه خبری نخست با آزاد كردن مرحله ای هفت مامور گروگان گرفته شده و سپس گروگانگیری یك گروه پزشكی، مذاكرات بی نتیجه و همزمان درخواست های متعدد از ارمنستانی ها برای برگزاری تظاهرات و تجمع های خیابانی نشان می دهد، یك نوع زمینه سازی برای شكل گیری انقلاب رنگی براساس الگوی اوكراین با هدف براندازی حكومت در دستور كار بوده است.
اصلی ترین تظاهرات اعتراض آمیز جمعه شب در مركز ایروان برگزار شد كه در جریان آن 62 نفر از جمله هفت مامور زخمی و همچنین 50 تن بازداشت شدند و دو تجمع شبانه دیگر كم رمق بود و رویداد مهمی رخ نداد.
گروگانگیران با وجود مقاومت 15 روزه منجر به مرگ دو مامور، زخمی شدن چند پلیس و همچنین پنج تن از مردان مسلح پس از اینكه نتوانسته حداقل به یكی از سه هدف اصلی خود برسند، مجبور به تسلیم شدند و یكشنبه گذشته با تسلیم سلاح راهی بازداشتگاه های امنیتی شدند.
ارزیابی ها نشان می دهد، مردان مسلح حامی ژرایر سلیفیان رهبر زندانی جنبش ضد دولتی نواارمنیا در صدد بودند با استفاده از نارضایتی های اقتصادی و التهاب های ناشی از شرایط اجتماعی یك خیزش مردمی شكل دهند و مركز پلیس اشغال شده اربونی را نیز به كانون برگزاری تجمع های پایدار اعتراضی تبدیل كنند، ولی ماموران امنیتی توانستند این محدوده را بشدت كنترل كنند.
افزون بر شكست در شكل دهی تظاهرات، گروگانگیران خواستار آزادی سلیفیان از زندان شده بودند كه به اتهام حمل و نگهداری غیرمجاز سلاح محكوم شده است ولی دولت این خواسته را رد كرد.
از سوی دیگر استعفای دسته جمعی اعضای هیات دولت بویژه سرژ سركیسیان رییس جمهوری ارمنستان به عنوان خواسته اصلی مردان مسلح نیز عملی نشد و همزمان بی توجهی مردم به فراخوان برگزاری گسترده و سراسری اعتراض ها سبب شد، گروگانگیران اعلام كنند، برای جلوگیری از خونریزی های بیشتر تنها راه تسلیم است و بدین ترتیب، معادله اشغال حل شد.
بردباری دولت و سازمان امنیت ارمنستان در طول 15 روز با وجود دو بار گروگانگیری و خودداری از توسل به زور برای پرهیز از تحریك شدن حامیان خاموش مردان مسلح برای حضور در صفوف معترضان خیابانی بالاخره به نتیجه رسید و با فرسایش روحیه گروگانگیران آنان را وادار به تسلیم كرد.
اجرای تدابیر امنیتی بی سابقه در شهرهای مهم ارمنستان بویژه پایتخت، محاصره منطقه حضور مردان مسلح، تخلیه ساكنین ساختمان های اطراف مركز پلیس اشغال شده، استفاده از اعضای احزاب مخالفان دولت برای مذاكرات تسلیم، اداره میدانی منطقه گروگانگیری از سوی بالاترین مقام های امنیتی با نظارت دولت و همچنین خودداری از وقوع هر گونه حمله تا شلیك طرف مقابل از جمله انتخاب های كارآمد امنیتی بود كه توانست مانع تبدیل گروگانگیری به پروژه سقوط دولت شود.
از سوی دیگر، احتمال مداخله پنهانی غرب در شكل گیری وقایع اخیر ارمنستان و همچنین امكان تكرار آن در آینده بسیار زیاد است، زیرا این كشور در معادله رویارویی های منطقه ای جایگاه مهمی دارد كه افزون بر روسیه می تواند بر كشورهای همجوار و نزدیك بویژه روسیه تاثیرگذاری داشته باشد.
ارمنستان در قفقاز جنوبی میان دریای سیاه و دریای خزر قرار دارد كه مرز آسیا و اروپا محسوب می‌شود و در صورت حضور یا حداقل نفوذ سیاسی نظامی آمریكا، اتحادیه اروپا و ناتو در این كشور، غرب می توان بر معادلات كلان منطقه تاثیر زیادی بگذارد.
ارمنستان از این رو برای اروپا و آمریكا اهمیت نظامی-سیاسی دارد كه در غرب با تركیه، شمال گرجستان، شرق جمهوری آذربایجان (جمهوری قره‌باغ) و در جنوب ایران و جمهوری خودمختار نخجوان (جزئی از جمهوری آذربایجان) هم مرز است و هر گونه جای پا برای ناتو و آمریكا می تواند افزون بر شكل گیری دغدغه برای روسیه برای كشورهای غیر همسو با غرب نیز نگران كننده باشد.
از نگاه كارشناسی مطرح شده در سانه های روسی و ارمنستانی، امید مردان مسلح به شكل گیری خیزش خیابانی بیشتر متكی به نارضایتی از اوضاع و مشكلات اقتصادی بود تا به عنوان چاشنی ایجاد انفجار اجتماعی از آن استفاده كنند.
ارمنستان كه همچنان از مناقشه 27 ساله تنش و درگیری جنگی بر سر منطقه ارمنی نشین قره باغ با جمهوری آذربایجان رنج می برد، هنوز نتوانسته پیامدهای بحران اقتصادی جهانی را كه سال 2008 آغاز شد و به اقتصاد بسیاری از كشورها زیان های سنگینی وارد كرد، از اقتصاد ملی خود پاك كند و نارضایتی های زیادی در باره این ناكامی ها وجود دارد.
تولید ناخالص ملی ارمنستان بر اثر بحران اقتصادی به شدت افت كرده و رشد صنعتی این كشور در سال گذشته میلادی نیز به حدود 0/5 درصد یعنی پایین ترین سطح ثبت شده از زمان فروپاشی شوروی در سال 1991 و استقلال این كشور رسید.
از سوی دیگر، بحران اقتصادی و افت سطح زندگی بسیاری از مردم، وضعیت اجتماعی در ارمنستان را ملتهب كرده و دورنمای روشنی هم برای پایان یافتن این وضعیت با توجه به نبود منابع و ثروت های طبیعی در این كشور وجود ندارد.
از نگاه مردان مسلح و همچنین طراحان و مجریان پنهانی پروژه اشغال مركز پلیس ایروان، نارضایتی ها بستر مساعدی برای شكل گیری و گسترش اعتراض های عمومی با هدف براندازی دولت ارمنستان بود كه با بیشتر شدن روزهای گروگانگیری می توانست معترضان را در خیابان ها انبوه تر كند كه شكست خورد.
اما اكنون انتظار می رود، احزاب مخالف دولت ارمنستان بویژه حزب میراث تلاش های خود را برای استفاده از تحولات پس از پایان گروگانگیری به منظور فشار بر دولت و استعفای آن افزایش دهند تا زمینه روی كار آمدن مخالفان فراهم شود.
این وضعیت بویژه پس از صدور بیانیه نماینده اتحادیه اروپا در ارمنستان كه در اوج قدرت نمایی مردان مسلح خواست حقوق معترضان خیابانی رعایت شود و حتی اقدام های این كشور را نكوهش كرد، نشان می دهد غرب منتظر بود در صورت جدی تر شدن اعتراض های خیابانی به عنوان نیروی سیاسی بین المللی حامی تظاهر كنندگان پروژه شكل گیری انقلاب رنگی را تكرار كند.
از سوی دیگر، مسكو متحد سیاسی ایروان با دقت روند تهدید علیه ثبات ارمنستان و پیامد آن منطقه قفقاز را زیر نظر گرفت و زنگ خطر را نواخت.
سخنگوی وزارت خارجه روسیه نسبت به رویكرد اتحادیه اروپا در باره ارمنستان هشدار داد و نادیده گرفتن اقدام های غیرقانونی گروگانگیران و طرح خواسته های غیر معمول از ایروان را غیرسازنده خواند.
خانم ماریا زاخارووا خاطرنشان كرد كه چنین رویكردی از سوی بروكسل هیچ كمكی به بهبودی اوضاع ارمنستان نمی كند و مقام های اتحادیه اروپا باید به این مساله توجه كنند.
این موضع گیری نشان می دهد، روسیه از احتمال بروز هر گونه جابجایی قدرت در منطقه بویژه ارمنستان با گرایش های غربگرایانه نگران است، زیرا مسكو و ایروان در چارچوب سازمان های منطقه ای مانند پیمان امنیت جمعی، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و جامعه همسود همكاری نزدیكی دارند و طبیعی است كه غرب چنین همگرایی هایی را برنمی تابد و برای پایان یافتن آن تلاش و برنامه ریزی می كند.
اكنون نباید این موضوع را نادیده گرفت كه ارمنستان نیز مانند اوكراین، گرجستان، مولداوی و چندین جمهوری دیگر شوروی سابق یكی از میدان های اصلی رقابت های ژئوپلیتیكی روسیه و غرب است و تلاش ها برای تغییر صاحبان قدرت در ایروان اهرم فشار بیشتر بر مسكو خواهد بود تا مجبور شود از مناطقی كه آن را حیاط خلوت و محدوده منافع راهبردی خود می داند، چشم پوشی كند هر چند براساس پیشینیه دوران شوروی سابق برای حفظ آنها همیت قائل است.
بنا بر این باید انتظار داشت، همزمان با آینده نگری های مسكو برای حفظ شرایط ثبات كنونی بویژه در ارمنستان، غربی ها نیز اقدام های متقابل خود را ادامه دهند.
این موضوع می تواند رویارویی نرم و رقابتی كنونی در منطقه را به رویكردهای سخت تقابلی بكشاند كه تاثیرات مهمی برجای خواهد گذاشت و شاید هم واقعه گروگانگیری ایروان فقط یك تلاش بیرونی بوده تا راه های دیگری برای براندازی دولت ارمنستان اجرا شود.
اروپام ** 391 ** 1516