خواندني هاي از قمچقاي، قلعه شاهان بيجار

به گزارش ايرنا دره شاهان معروف به دژ و قلعه قمچقاي كه مربوط به هزاره سوم مي باشد در تاريخ چهار آبان 1365 هجري شمسي توسط باستان شناسان با شماره ثبتي 1722 در آثار باستاني ايران درج شده است.
اين دژ تاريخي كه در زمان خود بي نظير بود، در 60 كيلومتري شمال شهرستان بيجار از توابع استان كردستان واقع شده است.
مي توان در اين قلعه نظامي به آثار تاريخي مثل كتيبه هايي با نقش هيرو گليف و يا خط هراتيك كه نوعي خط تصويري هم به شمار مي رود در ارتفاع تقريبي 200 متر از دژ مشاهده نمود.
** اراده انسان و طبيعت بي نظير قلعه ديدني است
عظمت اين بنا كه در دل كوه و ميان دره اي عميق واقع شده است، با وجود سنگ هاي سخت تراشيده، دره هاي عميق و صعب العبور كه تفكر ورود هر نوع تجاوزي را به اين دژ نااميد مي كند، تنها يك گذرگاه سنگي باريك دارد كه عبور براي يك انسان به سختي قابل امكان است.
دره شاهان كه به وسعت 500 متر مربع توسط ايرانيان براي جنگ هاي زمان خود طراحي و ساخته شده بود، در صورت محاصره قلعه، امكانات موجود از قبيل مخازن بزرگ سنگي آب حفر شده در دل زمين، پناه گاه هاي زير زميني، راه پله در دل بنا به تعداد 41 پله و تونل هاي سنگي طويل، كمك شاياني براي زندگي در قلعه به مدت طولاني مي كرده است.
قلعه تاريخي قمچقاي در عصر پارت ها و ساسانيان و نيز در زمان محاصره آتشكده آذر گشتسب در تخت سليمان كه در نزديكي 100 كيلومتري ضلع شمالي اين قلعه واقع شده است به وسيله هراكليوس امپراتور روم تصرف و موجبات تخريب آن بوجود آمد.
از ويژگي هاي نادر و بي نظير قلعه شاهان مي توان به وجود دره هاي عميق و سهمگين در اطراف اين قلعه و تيغه هاي بلند و هولناك با پرتگاه هاي مخوف است كه ترس و وحشت را در دل نيروهاي دشمن مي افزايد.
در اين قلعه تاريخي كه در بهترين منطقه استراتژيكي موجود بنا شده است، هيچ گاه نيازي به احداث استحكاماتي براي مقاومت در برابر تجهيزات جنگي نداشته است.
حتي در ضلع شمالي قلعه كه درب ورودي قلعه در آن واقع بوده است از ارتفاع كمتري برخوردار است، بقاياي ديوارهاي عريض و محكم از سنگ لاشه با ملات، برج هاي نيمه استوانه ايي و دروازه ايي عظيم كه حاكي از طراحي و ساخت دوره ساساني مي باشد بر عظمت و هنر ساخت آن افزوده است.
در اطراف اين قلعه پشته هاي سنگي بسياري وجود دارد كه حصارهاي كشف شده در آن مربوط به قرون وسطي مي باشد كه به شيوه مهندسي خاصي عمود بر بستر رودخانه قرار دارد.
آب انبارهاي سنگي و راهرورهاي كنده كاري شده در دل كوه و آثار باقي مانده اين احتمال را مي دهد كه استفاده از آن به دوره هاي پيش از ميلاد مسيح بر مي گردد و سپس در دوره هاي ساساني و اسلامي بيشتر مورد استفاده قرار گرفته است.
كشفياتي كه توسط باستان شناسان از جمله دكتر رضا مرادي غياث آبادي و دكتر محمود كردواني صورت گرفته، وجود پله هايي براي تامين آب انبارها، بسيار شبيه پله هاي زندان معروف دوران حضرت سليمان و همچنين كتيبه هاي خطي نيمه تصويري هيراتيك، بناي اوليه اين بنا را به سده هاي 21 تا 25 سال قبل از ميلاد مي رساند.
با فرارسيدن فصل بهار و رويش دو باره طبيعت، رود خانه پر آب و كف دره، صخره هاي زيباي سنگي، سبز و گل دادن لاله هاي واژگون در كنار برف زمستاني، وجود تنوع گياهي و گياهان دارويي بسيار نادر، صداهاي زيبايي چله چله ها، كبك ها و بلبلان، زنگي وحوش دراين دره بر ديدني هاي قلعه شاهان (قم چقاي) افزوده است.
همه اينها نگاه هر مسافر و گردشگري را ساعت ها به خود جذب و جلب مي كند و در برابرعظمت الهي و خالق همه زيبايي ها سر تعظيم فرود مي آورد.
** راه مناسب، تنها مشكل و نياز قلعه است
در حال حاضر مسير دسترسي به قلعه بعد از خروج از روستاي همجوار آن، دشوار است. مسئولين شهرستان بيجار و استان كردستان در تلاش هستند اين مشكل را به نحو مناسبي رفع نمايند ولي تا كنون موفق به اجراي ميداني دغدغه هاي خود نشده اند.
** امنيت فعلي قلعه براي جلوگيري از حفاري در حد صفر است
يكي ديگر از مشكلات موجود در قلعه، دشواري حفظ امنيت آثار تاريخي، آثار هنري و نگهداري از خط و تاريخ قلعه است. استفاده هاي غير اصولي از جمله روشن كردن آتش و آسيب رساندن به آثار ديده شده است.
ضروري است ميزان امنيت و حفاظت از اين آثار افزايش يابد تا بويژه آن را در مقابل حفاري ها و تلاش افراد سودجو مصون نگه دارد.
7350/6108