یكی از مولفه های كیفی در حوزه سلامت ساختار فضاهای فیزیكی استاندارد درمانی است كه در این خصوص 200هزار متر مربع از عرصه های درمانی استان مركزی بالای نیم قرن قدمت دارد و نیازمند نوسازی است و این مهم حداقل چهار هزار میلیارد ریال منابع اعتباری را می طلبد.
واقعیت امر آن است كه سالم سازی لایه های اجتماعی و گسترش دایره انسان سالم به عنوان محور توسعه پایدار به عنوان سیاست كلیدی دولتمردان، مستلزم تقویت زیرساخت های درمانی است و به گفته صاحب نظران عرصه بهداشت و درمان در استان مركزی در مسیر پرچالش ترمیم فرسودگی بناهای بیمارستانی، هم اینك تنها نوسازی یك مركز درمانی (بیمارستان ولیعصر عج) با 45 هزار مترمربع زیربنا و برآورد اعتباری یكهزار و 100میلیارد ریال در دست انجام است.
به گفته متولیان بهداشتی و درمانی استان مركزی هم اینك 6 بیمارستان دولتی استان مركزی شامل بیمارستان های ولیعصر (عج)، امیركبیر و طالقانی در اراك، بیمارستان امام خمینی (ره) در خمین، والفجر در تفرش و امام خمینی (ره) در محلات در حلقه فضاهای درمانی این خطه نیازمند نوسازی است كه با محدودیت منابع اعتباری دولت، راهبری مشاركت های مردمی و گسیل سرمایه بخش خصوصی برای تحقق این مهم امری اجتناب ناپذیر است.
این تنها یكی از مولفه های زیرساختی از ده ها راهبرد كلانی است كه باید در استان مركزی با بهره مندی از ظرفیت ها و شناخت ساختار و امكانات متناسب عملیاتی شود و در كنار آن می طلبد كه با ارزیابی نیازهای بهداشتی و درمانی در هر كانون جمعیت شهری و روستایی بستر تحقق خدمات كیفی سلامت به عنوان یكی از مهمترین شاخص های توسعه یافتگی فراهم شود.
استان مركزی با 29 هزار كیلومتر مربع وسعت و یك میلیون و 414 هزار نفر جمعیت، یك هشتم درصد از پهنه خاك كشور را به خود اختصاص داده كه 73 و 9 دهم درصد جمعیت آن شهرنشین و 26 و یك دهم درصد روستایی است.
برنامه تحول نظام سلامت كه از اردیبهشت ماه سال 93 به همت دولت تدبیر و امید در كشور كلید خورده توانسته است سطح رضایتمندی مردم از خدمات بهداشتی و درمانی را افزایش دهد اما تداوم این موفقیت ها نیازمند شناخت ساختاری فرصت ها و تهدیدها در عرصه سلامت استان ها و ترسیم برنامه اصلاحی برای نقاط ضعف امكانات، نیروی انسانی و زنجیره خدماتی در عرصه بهداشت و درمان است.
مدیریت سلامت به سبب وسعت و پیچیدگی این حوزه نیازمند فرصت شناسی موثر دستگاه های متولی و حاكمیت نگاه فرابخشی در استفاده هدفمند از تمامی ابزار و امكانات بهداشتی و درمانی برای اهداف كلیدی سلامت است و این هماهنگی و فهم مشترك با شناخت اصولی از امكانات و داشته ها، خلاء ها و نیازهای درمانی و بهداشتی قابل تحقق است.
استان مركزی به لحاظ صنعتی بودن و قرار گرفتن در مسیر كریدور ارتباطی شمال به جنوب و شرق به غرب كشور، یكی از كانون های عمده تصادف ها و حوادث محسوب می شود و توسعه امكانات درمانی تخصصی در خدمات كیفی به مراجعان این بخش ضروری است.
این درحالی است كه در یك ارزیابی اجمالی از امكانات موجود بهداشتی و درمانی، ساختار فرسوده و قدمت فضاهای فیزیكی بهداشتی و درمانی در این استان خودنمایی می كند و بدون نوسازی و ترمیم شرایط موجود راهبردهای موثر دولت در حوزه سلامت ختم به نتیجه قابل انتظار نخواهد بود.
تحلیل وضعیت موجود امكانات بهداشتی و درمانی حوزه دولتی و خصوصی و همچنین الگوی بیماردهی و مسایل مرتبط با آن در استان مركزی می تواند دستمایه موثری برای تصمیم سازان كلان و خرد برای خروج عرصه سلامت این استان از چالش ها باشد.
***التیام آلام مردم در 20 مركز درمانی دولتی و خصوصی
استان مركزی در مجموع دارای 20 بیمارستان فعال است كه مدیریت 14 بیمارستان در حوزه دولتی، سه بیمارستان با تامین اجتماعی و 2 بیمارستان خصوصی است.
یك بیمارستان خصوصی (سینا)نیز در اراك در دست ساخت است كه پیشرفت فیزیكی آن حدود 55 درصد است.
در استان مركزی در مجموع دو هزار و 50 تخت مصوب و یكهزار و 995 تخت فعال وجود دارد و از نظر فضای فیزیكی خدمات درمانی در قالب 171 بخش درمانی ارایه می شود.
با در نظر گرفتن تعداد تخت های فعال بیمارستانی، شهرستان اراك در رتبه نخست و ساوه در رتبه دوم ارایه خدمات درمانی در استان مركزی قرار دارد.
شهرستان آشتیان به لحاظ نسبت جمعیت به تعداد بیمارستان فعال رتبه نخست و شهرستان شازند در رتبه آخر استان مركزی قرار دارد.
شهرستان اراك دارای هفت مركز درمانی است كه مدیریت و راهبری پنج بیمارستان در حوزه دولتی، یك بیمارستان تامین اجتماعی و یك بیمارستان خصوصی است.
بیمارستان ولیعصر (عج) اراك به عنوان مركز درمانی مادر تخصصی استان مركزی دارای 280 تخت مصوب است كه به طور میانگین با ظرفیت 314 تخت فعال كار می كند، بیمارستان امیركبیر اراك كه مركز درمان تخصصی قلب و عروق و سرطان كودكان است با 220 تخت مصوب به طور میانگین 213 تخت فعال دارد كه این آمار نشان می دهد این مراكز درمانی بیش از ظرفیت خود بیمار می پذیرند.
بیمارستان امیرالمومنین (ع) اراك نیز به عنوان یكی از پایه های اصلی درمان استان مركزی با 220 تخت مصوب، میانگین تخت فعال آن 206 تخت است ، بیمارستان آیت الله طالقانی اراك به عنوان تنها مركز درمانی بیماری های زنان و زایمان استان مركزی با 86 تخت مصوب ، دارای 96 تخت فعال است.
بیمارستان آیت الله خوانساری پیش از این مدیریت درمانگاهی به صورت خیریه داشته ولی به دانشگاه علوم پزشكی واگذار شده و به عنوان تنها مركز درمانی سرطان استان مركزی به صورت تخصصی فعالیت دارد كه 56 تخت مصوب دارد و به دلیل تراكم مراجعه برای دریافت خدمات شیمی درمانی و پرتو درمانی طرح توسعه آن با 64 تخت در دست انجام است.
بیمارستان خصوصی قدس اراك با قدمت بالای 50 سال به عنوان تنها بیمارستان خصوصی در استان مركزی 116 تخت مصوب دارد كه میانگین تخت فعال آن 160 است.
بیمارستان امام خمینی (ره) اراك نیز با مدیریت تامین اجتماعی دارای 112 تخت مصوب است كه با میانگین تخت فعال 144 خدمات رسانی می كند.
شهرستان ساوه دارای چهار مركز درمانی است كه 2 بیمارستان دارای مدیریت دولتی، یك بیمارستان تامین اجتماعی و یك بیمارستان خصوصی است.
بیمارستان مدرس ساوه دارای 128 تخت مصوب است كه در آن 145 تخت فعال است و بیمارستان هفده شهریور ساوه نیز دارای 77 تخت مصوب است كه میانگین فعالیت 44 تخت را دارد.
بیمارستان شهید چمران ساوه توسط حوزه درمان تامین اجتماعی استان مركزی مدیریت می شود كه این بیمارستان دارای یكصد تخت مصوب است و میانگین تخت فعال آن 94 است.
بیمارستان حضرت فاطمه (س) ساوه نیز متعلق به بخش خصوصی است كه 96 تخت مصوب دارد و میانگین تخت فعال آن 63 است.
شهرستان خمین دارای 2 مركز درمانی تخصصی با خدمات دولتی بود كه اخیرا در هم ادغام شده اند.
بیمارستان امام خمینی (ره) خمین نیز 125 تخت مصوب و 104 تخت فعال دارد كه به تازگی با زایشگاه حضرت زینب كبری (س) این شهرستان با 35 تخت مصوب ادغام شده است.
شهرستان شازند فاقد بیمارستان در حوزه دولتی است و تنها خدمات دهنده بهداشت و درمان این شهرستان بیمارستان تامین اجتماعی است كه 108 تخت مصوب دارد و متوسط تخت فعال آن 55 است.
در شهرستان دلیجان بیمارستان امام صادق (ع) با مدیریت دولتی با 42 تخت مصوب و میانگین 56 تخت فعال وجود دارد.
بیمارستان شهدای آسیابك نیز در حوزه دولتی با 63 تخت مصوب و میانگین 43 تخت فعال در شهرستان زرندیه به عنوان تنها مركز درمانی تخصصی خدمات رسانی دارد.
بیمارستان امام علی در شهرستان كمیجان با مدیریت دولتی و 43 تخت مصوب و 20 تخت فعال و بیمارستان امام خمینی (ره) محلات با خدمات دولتی 48 تخت مصوب و 57 تخت فعال از دیگر امكانات بهداشتی و درمانی استان مركزی است.
بیمارستان امام سجاد در آشتیان نیز دارای 40 تخت مصوب و 46 تخت فعال و بیمارستان والفجر تفرش دارای 55 تخت مصوب و 83 تخت فعال است.
شهرستان های فراهان و خنداب از توابع استان مركزی نیز از هرگونه خدمات پایه بیمارستانی و درمانی در حوزه دولتی و خصوصی و سایر بخش ها محروم هستند و بیماران این مناطق برای درمان به شهرستان های همجوار اعزام می شوند.
*** مراقبت های ویژه بیمارستانی استان مركزی نیازمند توجه و توسعه
در زمان حاضر 215 تخت مراقبت های ویژه در استان مركزی وجود دارد كه 82 تخت آی سی یو، پنج تخت پست آی سی یو، 96 تخت سی سی یو، هشت تخت ICUOH و 24 تخت مراقبت های ویژه نوزادان است.
شهرستان اراك با مجموع 130 تخت بیشترین ظرفیت و شازند با چهار تخت سی سی یو كمترین میزان تخت های مراقبت ویژه استان مركزی را به خود اختصاص داده اند و در بیمارستان كمیجان نیز تخت ویژه وجود ندارد.
هشت تخت مراقبت های ویژه بیمارستان امام سجاد آشتیان شامل چهار تخت آی سی یو و چهار تخت سی سی یو به علت نبود پزشك متخصص غیرفعال است.
تخت های ویژه بیمارستانی استان مركزی، 11 درصد تخت های مصوب بیمارستانی استان مركزی را شامل می شود.
شهرستان آشتیان با نسبت 20 درصد دارای بهترین شرایط تخت های ویژه و شهرستان كمیجان با نسبت صفر و پس از آن شازند با نسبت چهار درصد در بدترین شرایط خدمات تخت مراقبت های ویژه در استان مركزی را دارند.
*** تخت های بیمارستانی زبان گویای ارایه خدمات
در مجموع یكهزار و 54 تخت بیمارستانی استان مركزی دارای خدمات عمومی است كه در مجموع نسبت جمعیت به تخت های عمومی استان مركزی یكهزار و 342 است.
شهرستان آشتیان با نسبت 489 تخت عمومی بیمارستانی به جمعیت بهترین وضعیت و شهرستان شازند با نسبت چهار هزار و 205 تخت عمومی به جمعیت مستقر بدترین شرایط را دارد.
در زمان حاضر 739 تخت جراحی در شهرستان های اراك با 458، ساوه با 133، خمین با 35، تفرش با 24، دلیجان با 24، شازند با 23، محلات با 20، آشتیان با 13 و زرندیه با 9 تخت در مجموعه درمانی استان مركزی ارایه خدمت دارد.
شهرستان كمیجان فاقد تخت جراحی است.
نسبت كل جمعیت به تخت های جراحی استان مركزی یكهزار و 913 است كه شهرستان تفرش با نسبت جمعیتی یكهزار و 80 در بهترین وضعیت و زرندیه با نسبت جمعیتی شش هزار و 350 به تخت جراحی بدترین شرایط را در این شاخص داراست.
در استان مركزی 68 تخت اتاق عمل و 24 تخت اتاق عمل سرپایی و همچنین 134 تخت اورژانس تحت نظر وجود دارد.
92 تخت بیمارستانی استان مركزی متعلق به دیالیز است درحالیكه 356 بیمار دیالیزی در استان وجود دارد و نسبت بیمار به تخت در این بخش چهار است.
شهرستان های فراهان و خنداب نیز فاقد امكانات ارایه خدمات دیالیز هستند و بیماران این مناطق برای مداوا به شهرستان های مجاور سفر می كنند.
در حال حاضر 109 تخت اورژانس بستری و 134 تخت اورژانس تحت نظر در استان مركزی وجود داردكه نسبت جمعیت استان به تخت های اورژانس تحت نظر 10 هزار و 552 است.
شهرستان تفرش در شاخص پراكنش تخت های اورژانس به جمعیت ساكن در بهترین شرایط و شهرستان زرندیه در بدترین شرایط در بین 12 شهرستان تابعه استان مركزی قرار دارد.
درحال حاضر 96 بیمار تالاسمی در استان مركزی شناسایی و تحت مراقبت های درمانی هستند و تعداد كل تخت های موجود برای درمان این بیماران 13 تخت است كه میانگین نسبت بیماران تالاسمی به تخت هفت است.
بر اساس آمار موجود هشت تخت درمانی بیماران تالاسمی در اراك و پنج تخت در ساوه مستقر است و سایر شهرستان های استان از نعمت خدمات درمانی ویژه در این بخش محروم هستند.
آمارهای موجود بیانگر آن است كه میانگین ضریب اشغال تخت پنج بیمارستان دولتی اراك شامل ولیعصر (عج)77 درصد، امیركبیر 60 درصد، امیرالمومنین 67 درصد، طالقانی 62درصد ، خوانساری 91 درصد است و بیمارستان خصوصی قدس نیز دارای ضریب اشغال تخت 55 درصد و بیمارستان امام خمینی (ره) تامین اجتماعی 80 درصد است.
میانگین ضریب اشغال تخت بیمارستان امام سجاد (ع) آشتیان 16 درصد، والفجر تفرش 15 درصد، امام خمینی (ره) خمین 68درصد، امام صادق (ع)دلیجان 41 درصد و شهدای آسیابك زرندیه 33 درصد است.
همچنین بیمارستان مدرس ساوه دارای میانگین ضریب اشغال تخت 77 درصد، هفده شهریور ساوه 44 درصد ، شهید چمران (تامین اجتماعی) 81 درصد و بیمارستان خصوصی حضرت فاطمه (س) 32 درصد است.
بیمارستان تامین اجتماعی شهرستان شازند نیز دارای میانگین ضریب اشغال تخت 71 درصد، بیمارستان امام علی (ع) كمیجان ضریب اشغال تخت هشت درصد و امام خمینی (ره) محلات 46 درصد است.
*** نیروی انسانی حوزه درمان تیمارگر بیماران و هدایتگر سكان سیاستهای حوزه سلامت
بر اساس آخرین ارزیابی های موجود در مجموع پنج هزار و 380 نیروی انسانی در بیمارستان های استان مركزی به فعالیت اشتغال دارند كه دو هزار و 540 نفر آنان (47 درصد)رسمی و پیمانی، دو هزار و 333نفر (43 درصد) قراردادی و 506 نفر (10 درصد)طرحی هستند.
28 درصد از كاركنان حوزه بیمارستان های استان مركزی در بخش اداری، 9 درصد در بخش پاراكلینیكی، 48 درصد در بخش درمانی و بقیه در سایر رسته های شغلی به خدمت اشتغال دارند.
*** آمبولانس های پیر زیر بار ارایه خدمت درمانی له شده اند
بر اساس اطلاعات موجود هم اینك 47 آمبولانس در نظام درمانی استان مركزی ارایه خدمات دارد كه 17 آمبولانس در مراكز درمانی دولتی و خصوصی و تامین اجتماعی اراك، هفت آمبولانس در ساوه، بیمارستان های تفرش ، خمین و دلیجان هر كدام چهار آمبولانس، آشتیان 2 آمبولانس، محلات سه آمبولانس، زرندیه و شازند هر كدام 2 آمبولانس و كمیجان یك آمبولانس دارد.
نسبت جمعیت به آمبولانس های فعال بیمارستانی موجود در استان مركزی به ازای هر 30 هزار و 84 نفر یك دستگاه است.
در حال حاضر میانگین سن ناوگان درمانی استان مركزی 17 سال است كه فراتر از استانداردهای كشوری است و در مجموع 12 دستگاه آمبولانس برای خدمت كیفی در نظام درمانی استان مركزی كمبود وجود دارد.
از مجموع دو هزار آمبولانسی كه امسال قرار است دولت خریداری و در ناوگان درمانی كشور وارد كند سهم استان مركزی 50 آمبولانس است كه اگر این اتفاق بیافتند بخش بزرگی از مجموع 70 آمبولانس مورد نیاز حوزه درمان استان نوسازی می شود.
*** اقدامات بهداشت خانواده
استان مركزی در سال 92 دو مورد مرگ مادر داشته كه یك مورد در منزل اتفاق افتاده و دیگری در یكی از بیمارستان های همدان بوده است.
آمارها بیانگر آن است كه در سال 92 در استان مركزی 227 مورد مرگ نوزاد ( معادل 11 درصد فوتی های اتفاق افتاده در مراكز درمانی استان) وجود داشته است كه 190 نوزاد فوت شده در اراك، پنج نوزاد در خمین، 31 نوزاد در ساوه و یك نوزاد در شازند ثبت شده است.
بیشترین مرگ نوزادان در سال 92 مربوط به شهرستان اراك و بیمارستان طالقانی بوده است.
آمارها بیانگر آن است كه در سال 92،تعداد 22 هزار و 494 مورد زایمان در استان مركزی ثبت شده كه 12 هزار و 293 مورد (55 درصد سزارین) و 10 هزار و 201 مورد(45 درصد) طبیعی بوده است.
*** درمانگاه ها؛ ستاد راهبری سیاست های بهداشتی و درمانی در شهر و روستا
استان مركزی در مجموع دارای 43 درمانگاه فعال است كه 24 درمانگاه در اراك ، 10 درمانگاه در ساوه، سه درمانگاه در خمین، سه درمانگاه در شازند، 2 درمانگاه در محلات و یك درمانگاه در دلیجان فعالیت دارد و سایر شهرستانها شامل آشتیان، خنداب، تفرش، زرندیه، فراهان و كمیجان از نعمت این خدمات درمانی محروم هستند.
درحال حاضر به ازای هر 32 هزار و 883 نفر جمعیت در استان مركزی یك درمانگاه فعال وجود دارد.
از مجموع درمانگاه های فعال استان مركزی در حوزه دولتی و خصوصی و تامین اجتماعی، هشت درمانگاه روزانه و 35 درمانگاه شبانه روزی ارایه خدمت دارند كه درمانگاه های روزانه 19 درصد و درمانگاه های شبانه روزی 81 درصد كل این خدمات را شامل می شود.
هم اینك یك درمانگاه فعال استان مركزی دولتی، 6 درمانگاه در حوزه تامین اجتماعی، 22 درمانگاه خصوصی، سه درمانگاه خیریه، پنج درمانگاه با مدیریت سپاه و 6 درمانگاه با نظارت سایر بخش ها و دستگاه ها در استان مركزی اداره می شود كه به زبان دیگر می توان گفت 51 درصد درمانگاه های استان خصوصی، 2 درصد دولتی، 14 درصد تامین اجتماعی ، 12 درصد تحت پوشش سپاه، هفت درصد خیریه و سایر بخش ها است.
*** چتر خدمات سلامت در بخش خصوصی
هم اینك یك مركز جراحی های محدود در اراك فعال است كه مدیریت خصوصی دارد.
استان مركزی همچنین دارای یك مركز درمان ناباروری است كه در سال 93 در شهرستان اراك بهره برداری شده و به عنوان بزرگترین مركز فوق تخصصی ناباروری غرب كشور دارای خدمات آزمایشگاه جنین شناسی، مركز تصویربرداری تخصصی ناباروری، بخش تخصصی زنان و نازایی ، بخش تخصصی مردان (آدرولوژی) و بخش مشاوره ناباروری است.
در استان مركزی همچنین 118 مركز درمانی سوء مصرف مواد مخدر فعال است كه از لحاظ پراكنش جغرافیایی 75 مركز در اراك، 18 مركز در ساوه، 9 مركز در خمین، 6 مركز در شازند، سه مركز در محلات 2 مركز در دلیجان و آشتیان، خنداب، زرندیه، فراهان و كمیجان هر كدام یك مركز مستقر دارند و شهرستان تفرش نیز از این ارایه خدمات محروم است.
درحال حاضر به ازای هر 11 هزار و 983 نفر در استان مركزی یك مركز فعال درمانی سوء مصرف مواد مخدر وجود دارد.
***خانه های بهداشت؛ حلقه های خدمات رسان در زنجیره سلامت روستایی و شهری
خانه های بهداشت شهری و روستایی به عنوان كانون تمركز و ارایه خدمات درمانی از اهمیت زیادی برخوردارند. در حال حاضر 396 خانه بهداشت در استان مركزی وجود دارد كه بر اساس قالب استاندارد آن باید به 399 واحد ارتقا یابد.
هم اكنون به ازای هر 932 نفر جمعیت روستایی استان مركزی یك خانه بهداشت وجود دارد.
جمعیت بهورزان استان مركزی 786نفر است كه از این تعداد 533نفر زن و بقیه مرد هستند.
نسبت جمعیت روستایی به بهورزان شاغل در خانه بهداشت های استان مركزی 469 است كه در این شاخص شهرستان خمین دارای بهترین وضعیت و شهرستان ساوه بدترین وضعیت را دارد.
تعداد مراكز بهداشتی استان مركزی 116 باب است كه شهرستان های اراك و شازند هر كدام با 19 باب، شازند و خمین هر كدام با 14 باب، خنداب و فراهان هر كدام با هشت باب، زرندیه و كمیجان هر كدام با هفت باب، دلیجان با 6 باب، آشتیان و محلات هر كدام پنج باب و تفرش چهار باب مركز بهداشتی و درمانی ارایه خدمت دارند.
در حال حاضر میانگین نسبت جمعیتی به مراكز موجود بهداشتی و درمانی استان به ازای هر 12 هزار و 189 نفر یك مركز است كه در این شاخص شهرستان آشتیان بهترین و اراك بدترین وضعیت را به نسبت جمعیتی به خود اختصاص داده است.
66 مورد از مجموع مراكز بهداشتی و درمانی استان مركزی روستایی است كه از این تعداد 13 باب در شازند، 9 باب در خمین، هشت باب در اراك، هفت باب در ساوه، خنداب و فراهان هر كدام شش باب، كمیجان پنج باب ، آشتیان و دلیجان هركدام سه باب ، تفرش ، زرندیه و محلات هر كدام دو باب را به خود اختصاص داده اند.
نسبت جمعیت روستایی ساكن به مراكز بهداشتی استان به ازای هر پنج هزار و 590 نفر یك مركز بهداشتی و درمانی است كه شهرستان آشتیان در این شاخص بهترین و زرندیه بدترین وضعیت را دارد.
در مجموع 207 نفر در مراكز بهداشتی و درمانی روستایی استان فعالیت دارند كه 66 نفر پزشك عمومی، 9 نفر ماما، 11 بهیار، هشت پرستار، یك نفر كاردان بهداشت حرفه ای، 2 نفر كاردان بهداشت حرفه ای، یك فرد بهداشت كار و دهان و دندان، هشت نفر بهداشت خانواده،23 نفر مبارزه با بیماری ها ، 66 نفر پرسنل پذیرش و 12 نفر راننده هستند.
در هیچ یك از مراكز بهداشتی و درمانی روستایی استان مركزی مركز رادیولوژی وجود ندارد و 47 درصد از این مراكز دارای آزمایشگاه و و تمامی آنها دارای داروخانه هستند.
همچنین 50 مركز بهداشتی و درمانی شهری نیز در استان مركزی فعال است كه 11 باب آن در اراك، هفت باب در ساوه، شش باب در شازند، خمین و زرندیه هر كدام پنج باب، دلیجان و محلات هر كدام سه باب و در آشتیان، تفرش، خنداب، فراهان و كمیجان هر كدام دو باب از این مراكز ارایه خدمت دارند.
درحال حاضر به ازای هز 20 هزار و 900 نفر جمعیت شهری استان مركزی یك مركز بهداشتی و درمانی فعال است و در این شاخص شهرستان فراهان با تركیب جمعیتی خود دارای بهترین وضعیت و اراك در بدترین وضعیت قرار دارد.
مراكز بهداشتی و درمانی شهری استان مركزی در مجموع دارای 458 نیروی انسانی شاغل است كه55 نفر آن ها پزشك عمومی، 23 نفر دندانپزشك، 64 نفر كارشناس مامایی، 75 نفر كارشناس بهداشت خانواده، 26 نفر كارشناس بهداشت محیط ، 37 نفر بهیار و كمك بهیار، 18 نفر پرستار، یك نفر بهداشت كار و دهان و دندان، 21 نفر كارشناس مبارزه با بیماری ها، یك نفر كارشناس دارویی ،78 نفر تكنسین آزمایشگاه و 54 نفر پرسنل پذیرش هستند.
هفت درصد مراكز شهری بهداشتی و درمانی استان دارای رادیولوژی، 71 درصد دارای آزمایشگاه و 82 درصد دارای داروخانه است.
در استان مركزی 89 پایگاه بهداشتی نیز وجود دارد كه 40 پایگاه ضمیمه معادل 45 درصد از كل پایگاه های استان مركزی وجود دارد و 55 درصد از پایگاه ها معادل 49 پایگاه غیر ضمیمه است.
***پزشك خانواده
درحال حاضر 112 مركز مجری برنامه پزشك خانواده در استان مركزی وجود دارد كه 65 مركز روستایی و 47مركز شهری است.
نسبت جمعیتی استان مركزی به مراكز مجری برنامه پزشك خانواده به ازای هر 12 هزار و 625 نفر یك مركز است.
از 47 مركز مجری برنامه پزشك خانواده شهری استان 10 مركز در زرندیه، هشت مركز اراك، هفت مركز در ساوه، 6 مركز در شازند، سه مركز در خمین، تفرش، خنداب، دلیجان، فراهان، كمیجان و محلات هر كدام 2 مركز و آشتیان یك مركز را به خود اختصاص داده است.
به ازای هر سه هزار و 422 نفر جمعیت شهرهای زیر 20 هزار نفر جمعیت یك پزشك خانواده در استان مركزی وجود دارد كه در این شاخص شهرستان خمین بهترین و كمیجان بدترین وضعیت را دارد.
درحال حاضر 135 پزشك و 127 ماما در برنامه پزشك خانواده استان مركزی همكاری دارند.
*** طب كار و ابزار های خدمتی در استان مركزی هم اكنون پنج كلینیك طب كار در استان مركزی وجود دارد كه مدیریت تمامی آنها خصوصی است و كلینیك طب كار دولتی در این استان موجود نیست.
سه كلینیك طب كار مسوول رسیدگی به شاغلان بخش صنعت در شهرستان ساوه و زرندیه مستقر است و 2 كلینیك طب كار در اراك برای تمامی شاغلان صنعت استان به جز 2 شهرستان اشاره شده فعالیت دارند و در این راستا 102 نیروی انسانی شاغل فعالیت می كنند.
*** مراكز تشخیصی و تصویربرداری؛ زیرساخت هدایتگر سلامت
هم اكنون 105 مركز تصویربرداری پزشكی در استان مركزی وجود دارد كه 62 مركز در اراك، 19 مركز در ساوه، هشت مركز در خمین، دلیجان و شازند و محلات هر كدام سه مركز، آشتیان، تفرش و زرندیه هر كدام 2 مركز و كمیجان یك مركز را به خود اختصاص داده و شهرستان های خنداب و فراهان از این امكانات محروم هستند.
در مجموع به نسبت جمعیتی استان مركزی به ازای هر 13 هزار و 466 نفر از جمعیت استان مركزی یك مركزتصویربرداری در استان فعالیت دارد.
33 مركز تصویربرداری استان مركزی دارای مدیریت دولتی، 53 مركز خصوصی و 19 مركز سایر بخش ها است كه می توان گفت 51 درصد از كل مراكز تصویربرداری استان مركزی خصوصی ، 18 درصد در سایر بخش ها و 31 درصد دولتی است.
هم اكنون 41 مركز رادیولوژی در استان مركزی وجود دارد كه 23 مركز آن در اراك، هفت مركز در ساوه، سه مركز در خمین ، 2 مركز در شازند و آشتیان ، تفرش، دلیجان، زرندیه، كمیجان و محلات هر كدام یك مركز رادیولوژی دارند و شهرستان های خنداب و فراهان از این خدمات محروم هستند.
درحال حاضر به ازای هر 34 هزار و 487 نفر جمعیت استان مركزی یك مركز رادیولوژی موجود است.
15 مركز رادیولوژی استان دارای مدیریت دولتی، 16 مركز خصوصی و 10 مركز در سایر دستگاه ها و بخش ها در استان ارایه خدمت دارند.
هم اكنون 40 مركز سونوگرافی در استان مركزی وجود دارد كه 23 مركز در اراك، هفت مركز ساوه، سه مركز خمین ، 2 مركز محلات، آشتیان، تفرش،دلیجان، زرندیه و شازند هر كدام یك مركز سونوگرافی را به خود اختصاص داده و شهرستان های خنداب، فراهان و كمیجان از این امكانات بی بهره هستند.
به ازای هر 35هزار و 349 نفر جمعیت استان مركزی در مجموع یك مركز سونوگرافی در استان موجود است.
درحال حاضر مالكیت 10 مركز سونوگرافی استان دولتی، 35 مركز خصوصی و پنج مركز نیز در سایر بخش ها است كه می توان گفت نسبت این خدمت در عرصه دولتی به خصوصی 25به 62 است.
درحال حاضر استان مركزی دارای هشت مركز سی تی اسكن است كه به ازای هر 176 هزار و 745 نفر از جمعیت استان مركزی یك مركز خدماتی سی تی اسكن موجود است.
مالكان 50 درصد مراكز سی تی اسكن استان مركزی دولتی، 25 درصد خصوصی و 25 درصد سایر بخش ها و دستگاه ها است.
همچنین استان مركزی در مجموع 6 مركز ام آر آی دارد كه سه مركز در اراك، 2 مركز در ساوه و یك مركز در خمین مستقر است و به ازای هر 135 هزار و 660 نفر از جمعیت استان مركزی یك مركز ام آر آی مستقر است. مالكیت 2 دستگاه از مراكز ام آر آی استان دولتی، 2دستگاه خصوصی و 2 دستگاه با سایر بخش ها و دستگاه های اجرایی است.
استان مركزی همچنین پنج مركز ماموگرافی دارد كه در اراك مستقر هستند و شهرستان ساوه نیز یك دستگاه ماموگرافی دارد كه غیرفعال است و سایر شهرستانهای استان در این زمینه ارایه خدمت ندارند.
هم اینك به ازای هر 282هزار و 792 جمعیت استان مركزی یك دستگاه ماموگرافی وجود دارد كه مالكیت 40 درصد مركز ماموگرافی استان خصوصی، 40 درصد دولتی و 20 درصد تحت پوشش تامین اجتماعی است.
استان مركزی همچنین دارای یك مركز پزشكی هسته ای مستقر در اراك است كه مالكیت آن خصوصی است.
استان مركزی دارای 75 آزمایشگاه تشخیصی است كه 34 واحد آن در اراك، 17 واحد در ساوه، خمین، خنداب و شازند هر كدام چهار واحد، دلیجان و محلات هر كدام سه واحد، تفرش و زرندیه هر كدام 2 واحد و آشتیان و كمیجان هر كدام یك واحد آزمایشگاهی دارند و شهرستان فراهان نیز از این خدمات تشخیصی محروم است.
به ازای هر 18 هزار و 853 نفر جمعیت استان مركزی یك آزمایشگاه تشخیصی فعال وجود دارد و 54 باب از آزمایشگاه های استان(84 درصد) دارای خدمات روزانه و 21 باب(16 درصد) شبانه روزی هستند .
48 درصد از آزمایشگاه های تشخیصی استان مركزی دارای مالكیت خصوصی، 32 درصد مدیریت دانشگاهی و 9 درصد زیر پوشش تامین اجتماعی هستند.
*** داروخانه ها
در استان مركزی 127 باب داروخانه فعالیت دارد كه از این تعداد 72 باب در اراك، 21 باب در ساوه، هشت باب در خمین، دلیجان، زرندیه و محلات هر كدام پنج باب، چهار باب در شازند، تفرش و كمیجان هر كدام سه باب و یك باب در آشتیان مستقر است و شهرستان های فراهان و خنداب نیز از وجود داروخانه بی بهره هستند.
در حال حاضر به ازای هر 111 هزار و 34 نفر جمعیت استان مركزی یك داروخانه وجود دارد و فعالیت 117 داروخانه استان (92 درصد)روزانه و 10 داروخانه (هشت درصد)شبانه روزی است.
*** بازتوانی حوزه سلامت با امكانات كیفی
در حال حاضر 111 مركز توانبخشی در استان مركزی فعالیت دارد كه 70 مركز در اراك، 24 مركز در ساوه، هفت مركز در خمین، شازند و محلات هر كدام سه مركز، 2 مركز در دلیجان و آشتیان و زرندیه هر كدام یك مركز مستقر است .
شهرستان های تفرش، خنداب، فراهان و كمیجان نیز از داشتن مركز توانبخشی محروم هستند.
در حال حاضر به ازای 12 هزار و 738 نفر جمعیت استان مركزی یك مركز توانبخشی در استان مركزی فعالیت دارد. 82 درصد مراكز توانبخشی استان مركزی دارای مالكیت خصوصی، 18 درصد در سایر بخش ها و نهاد ها و تامین اجتماعی و حوزه دولتی نیز مركز توانبخشی در استان ندارند.
درحال حاضر 41 مركز فیزیوتراپی در استان مركزی وجود دارد كه 23 مركز در اراك، هفت مركز در ساوه،خمین و شازند هر كدام سه مركز، 2مركز در دلیجان و محلات، فراهان و آشتیان هر كدام یك مركز فیزیوتراپی دارند.
شهرستان های تفرش، خنداب، زرندیه و كمیجان نیز از داشتن مركز فیزیوتراپی محروم هستند و در حال حاضر به ازای هر 34 هزار و 487 نفر جمعیت استان مركزی یك مركز فیزیوتراپی موجود است.
80 درصد مراكز فیزیوتراپی استان مركزی خصوصی و 20 درصد در مالكیت سایر بخش ها و دستگاه ها است و مركز فیزیوتراپی دولتی در استان مركزی وجود ندارد.
هم اینك 22 مركز بینایی سنجی در استان مركزی وجود دارد كه 17 مركز در اراك، سه مركز در ساوه و در خمین و زرندیه هر كدام یك مركز مستقر است و سایر شهرستان های استان نیز از این خدمات درمانی بی نصیب هستند.
در حال حاضر به ازای هر 64 هزار و 271 نفر جمعیت استان مركزی یك مركز بینایی سنجی وجود دارد.
در مجموع 27 مركز شنوایی سنجی در استان مركزی فعالیت دارد كه 14 مركز در اراك، 9 مركز در ساوه، 2 مركز در خمین و زرندیه و محلات هر كدام یك مركز شنوایی سنجی دارند و سایر شهرستان های تابعه استان از این خدمات محروم هستند.
به ازای هر 52هزار و 369 نفر جمعیت استان مركزی یك مركز شنوایی سنجی وجود دارد.
***خدمات پیش بیمارستانی و اورژانس
استان مركزی دارای 45مركز و پایگاه اورژانس و فوریت های پزشكی است كه 45 آمبولانس، چهار پزشك، 129 تكنسین، 110 راننده در 2شیفت كاری در آن ها فعالیت دارند.
از مجموع اورژانس های موجود استان 19 پایگاه (45درصد) پایگاه شهری و 26 پایگاه (55 درصد) جاده ای است.
14 پایگاه اورژانس استان در اراك، 6 پایگاه در ساوه، پنج پایگاه در شازند،چهار پایگاه در زرندیه، دلیجان و كمیجان هر كدام سه پایگاه، محلات، فراهان ، خمین و آشتیان هر كدام 2 پایگاه، تفرش و خنداب هر كدام یك پایگاه اورژانس را به خود اختصاص داده اند.
به ازای هر 31 هزار و 421 نفر جمعیت استان مركزی یك پایگاه اورژانس مستقر در مناطق شهری و جاده ای این استان وجود دارد.
از 19 پایگاه شهری استان هفت پایگاه در راك ، 2 پایگاه در ساوه و سایر شهرستان های استان هر كدام یك پایگاه اورژانس دارند. و از 26 پایگاه جاده ای مستقر هفت پایگاه در اراك، ساوه و شازند هر كدام چهار پایگاه، زرندیه سه پایگاه، دلیجان و كمیجان هر كدام 2 پایگاه و آشتیان، خمین ، فراهان، محلات ، تفرش و خنداب هر كداب یك پایگاه اورژانس جاده ای دارند.
از نظر درصد اخذ پذیرش توسط ستاد هدایت شهرستان كمیجان با 97 درصد رتبه نخست و شهرستان اراك با 73 درصد در رتبه آخر در بین 12 شهرستان استان قرار دارد.
استان مركزی 10 پایگاه امداد و نجات دارد كه در جاده های اصلی این استان مستقر هستند.
به ازای هر 141هزار و 396 نفر جمعیت استان مركزی یك پایگاه امدادی در جاده های استان مستقر است.
مراكز آمبولانس های خصوصی :چهار مركز آمبولانس خصوصی با چهار دستگاه آمبولانس در استان مركزی فعالیت دارند كه هیچ كدام آن ها تجهیزات آی سی یو ندارند و 5.5 درصد آمبولانس های خصوصی كشور در استان مركزی وجود دارد.
*** پزشكان؛ راهبران حوزه درمانی استان مركزی
در حال حاضر یكهزار و 478 پزشك شامل 709 پزشك عمومی، 483 پزشك متخصص و فوق تخصص و 286 دندانپزشك در استان مركزی وجود دارد كه 48 درصد پزشكان استان عمومی، 33 درصد متخصص و فوق تخصص و 19 درصد دندانپزشك هستند.
از مجموع پزشكان عمومی و تخصصی استان 17 نفر در آشتیان، 631 نفر در اراك، 23 نفر در تفرش، 99 نفر در خمین، 25 نفر در خنداب، 42نفر در دلیجان، 41 نفر در زرندیه، 166 نفر در ساوه، 77نفر در شازند، هفت نفر در فراهان، 24 نفر در كمیجان و 40 نفر در محلات فعالیت دارند و شهرستان های خنداب و فراهان از حضور پزشك متخصص و فوق تخصص محروم هستند.
به ازای هر یكهزار و 186 نفر جمعیت استان مركزی یك پزشك عمومی و به ازای هر دو هزار و 927 نفر جمعیت استان یك پزشك متخصص و فوق متخصص وجود دارد.
از مجموع 286 دندانپزشك استان 143 نفر در اراك، 51 نفر در ساوه، 23 نفر در زرندیه، 17 نفر در خمین، 12 نفردر دلیجان، 12 نفر در شازند، 11 نفر در محلات، در آشتیان و تفرش هر كدام 6 نفر، در خنداب و كمیجان هر كدام 2 نفر و یك نفر در فراهان فعالیت دارد.
به ازای هر چهار هزار و 944 نفر از جمعیت استان مركزی یك دندانپزشك در استان مركز وجود دارد.
801 نفر از پزشكان استان مركزی مطب دارند كه اراك با 446 بیشترین و آشتیان و فراهان هر كدام با چهار پزشك مطب دار كمترین تعداد را در این شاخص دارا هستند.
درحال حاضر به ازای هر یكهزار و 765 نفر جمعیت استان مركزی یك پزشك مطب دار وجود دارد .45 درصد پزشكان دارای مطب در استان مركزی پزشك عمومی هستند، 34 درصد پزشك متخصص و فوق متخصص و 21 درصد نیز دندانپزشك هستند.
***سازمان های مردم نهاد حوزه سلامت:
هم اینك 17تشكل سلامت محور در استان مركزی وجود دارد كه 9 تشكل در اراك، تفرش و خمین هر كدام یك تشكل، دلیجان 2 تشكل، ساوه سه تشكل و محلات یك تشكل فعال دارد.
این تشكل ها در حوزه ام اس، سرطان، دیابت، ضایعه نخاعی، ریه، آلزایمر، كلیه ، هموفیلی، تالاسمی فعالیت می كنند.
*** بیماران سخت درمان و خاص
در حال حاضر دو هزار و 461 بیمار خاص در استان مركزی وجود دارد كه شامل 826 بیمار مزمن كلیوی، 356 همودیالیز، 97 تالاسمی، 127 هموفیلی و یكهزار و 55 ام اس است.
تعداد بیماران سرطانی تحت پوشش انجمن سرطان استان مركزی نیز حدود سه هزار نفر است.
***درمان تامین اجتماعی دستی یاریگر در خدمات سلامت استان
مدیریت درمان تامین اجتماعی استان مركزی سه بیمارستان ، یك پلی كینیك ، پنج درمانگاه و 852 موسسه طرف قرارداد دارد.
مدیریت درمان تامین اجتماعی استان با بیش از 838هزار و 746 نفر بیمه شده بیش از نیمی از كل جمعیت استان را تحت پوشش خدمات درمانی دارد.
واحدهای درمان مستقیم مدیریت درمان تامین اجتماعی استان مركزی شامل بیمارستان های امام خمینی(ره) اراك، بیمارستان شهید چمران ساوه و بیمارستان شازند و همچنین پلی كیلینیك شبانه روزی ابن سینا، درمانگاه های قدس، شماره 3، ساوه، خمین و محلات است.
درمان غیرمستقیم تامین اجتماعی نیز نیز حدود یكهزار مركز طرف قرارداد شامل بیمارستان های دولتی و خصوصی ، مطب های پزشكان و موسسات طرف قرارداد است.
واحدهای بیمارستانی تامین اجتماعی استان مركزی در مجموع 320 تخت مصوب و 293تخت فعال دارد و 16 درصد تخت های مصوب و 15 درصد تخت های فعال استان متعلق به تامین اجتماعی است.
بیمارستان های تامین اجتماعی استان در مجموع 957 نیروی انسانی شاغل دارد كه 752 نفر آن رسمی و پیمانی، 197 نفر قراردادی و هفت نفر طرحی است.
78 درصد پرسنل بیمارستانی تامین اجتماعی استان رسمی و پیمانی ، 21 درصد قراردادی و یك درصد طرحی است.
30 درصد كارمندان رسمی و پیمانی بیمارستان های استان متعلق به مراكز درمانی تامین اجتماعی است و هشت درصد كارمندان قراردادی و یك درصد كارمندان طرحی بیمارستانهای استان مركزی در مراكز درمانی تامین اجتماعی به فعالیت اشتغال دارند.
50 درصد نیروی انسانی درمانی تامین اجتماعی شاغل در بیمارستانها، 20درصد در حوزه اداری، 11 درصد شاغل در واحدهای پاراكلینیكی ،19 درصد به صورت مامور در حوزه درمان فعالیت دارند.
71 پزشك عمومی، 104 پزشك متخصص و فوق متخصص، رادیولوژیست، پاتولوژیست و داروساز، 9 دندانپزشك در مراكز تامین اجتماعی فعالیت دارند.
در مراكز تحت پوشش تامین اجتماعی در مجموع 39 درصد پزشك عمومی، 56 درصد پزشك متخصص و فوق متخصص و پنج درصد دندانپزشك به كار اشتغال دارند.
درحال حاضر تاسیس درمانگاه عمومی خمین با زیربنای یكهزار و 400 متر مربع و 40 درصد پیشرفت فیزیكی، تاسیس درمانگاه تخصصی دلیجان با زیربنای دو هزار و 300 متر مربع با پیشرفت فیزیكی 10 درصد در دست ساخت است و اورژانس بیمارستان امام خمینی (ره) اراك و بخش دیالیز این بیمارستان نیز به تازگی بهره برداری شده است.
*** دایره خدمتی سپاه در عرصه سلامت
در استان مركزی بیمارستان تحت پوشش سپاه وجود ندارد اما بر اساس آمار موجود مراكز درمانی سپاه در سطح شهرهای اراك، خمین، ساوه و محلات وجود دارد.
در حال حاضر درمانگاه ثارالله و حضرت زهرا (س) در اراك، درمانگاه شهید مصطفی خمینی در خمین، شهدای گمنام در ساوه و شهدای فتح المبین در محلات با مدیریت سپاه در استان مركزی اداره می شود.
21 پزشك عمومی، 60 پزشك متخصص و 32 دندانپزشك در درمانگاه های تحت پوشش سپاه در استان مركزی خدمات رسانی درمانی دارند كه می توان گفت 25 درصد كادر درمانی این مراكز پزشك عمومی، 26 درصد دندانپزشك و 49 درصد پزشك متخصص و فوق متخصص هستند.
تاسیس مركز جراحی های محدود و دی كلینیك ثارالله، تاسیس درمانگاه تخصصی دیابت و راه اندازی مركز فصد درمانی از پروژه های در دست انجام مدیریت درمانی سپاه در استان مركزی است.
***پای خدمات درمانی صنعت نفت استان مركزی می لنگد
استان مركزی از داشتن بیمارستان تحت پوشش صنعت نفت بی نصیب است و این در حالیست كه وجود پتروشیمی، پالایشگاه و واحدهای تابعه این نیاز ضروری را دوچندان كرده است. برای مثال در سال جاری تنها در 2 حادثه جداگانه گازگرفتگی در پالایشگاه اراك پنج نفر كشته و یازده نفر مصدوم بدحال بودند كه اگر مركز بیمارستانی مجهز در نزدیكی پالایشگاه شازند بود عمق مشكلات و دامنه آسیب حادثه دیدگان كاهش می یافت.
صنعت نفت در استان مركزی درحال حاضر یك درمانگاه به نام حضرت محمد(ص)در اراك دارد و یك دی كلینیك نیز در دست ساخت است. همچنین درمانگاه حضرت فاطمه (س) و درمانگاه حضرت ولیعصر (عج) در مهاجران شازند و در جنب پالایشگاه امام خمینی ارایه خدمت دارد.
هم اكنون 13 پزشك عمومی، سه پزشك متخصص و 10 دندانپزشك در مراكز درمانگاهی تحت پوشش صنعت نفت استان مركزی ارایه خدمت دارند .
مراكز درمانگاهی صنعت نفت در استان مركزی در مجموع دارای 129 نفر پرسنل اداری و 113 نفر كادر درمانی است كه از این تعداد 20 نفر پرستار و 26 نفر پزشك هستند.
68 درصد كاركنان درمانگاه های تحت پوشش صنعت نفت استان مركزی قراردادی و 32 درصد رسمی هستند.
***دست های خیر؛ ترمیم زخم های حوزه سلامت
درحال حاضر درمانگاه شفا در اراك و درمانگاه های امام حسن (ع) و حضرت رقیه (س) در ساوه با مدیریت خیریه اداره می شود.
2 مركز فیزیوتراپی چهارده معصوم (ع) برای معلولان ذهنی و حامی بیماران ام اس ، مركز جامع توانبخشی سالمندان جهاندیده در اراك و مركز حضرت رقیه در مركز حمایت از بیماران كلیوی ساوه فعالیت دارند.
***مراكز درمان خصوصی؛ ستون محكمی در خدمات درمانی
مراكز درمان خصوصی نیز در استان شامل 2 بیمارستان است كه 10 و نیم درصد امكانات بیمارستانی استان مركزی است و بیمارستان های خصوصی استان 212 تخت مصوب و 223 تخت فعال دارد كه 10 درصد تخت های مصوب بیمارستانی و 11 درصد تخت های فعال استان مركزی متعلق به بیمارستان های خصوصی است.
مركز جراحی محدود ایرانمهر در شهر اراك ارایه خدمت دارد. در مجموع 524 نیروی انسانی در حوزه درمان خصوصی استان مركزی فعالیت دارند كه 15 درصد نیروی شاغل رسمی و پیمانی و 85 درصد قراردادی هستند كه سه درصد نیروهای انسانی رسمی و 19 درصد نیروهای قراردادی بیمارستانی استان در بخش خصوصی است.
22 درمانگاه خصوصی معادل 51 درصد درمانگاه های استان مركزی خصوصی است و 53 مركز تصویربرداری معادل 50 درصد كل این خدمات در استان نیز خصوصی است.
36 آزمایشگاه خصوصی نیز در استان مركزی وجود دارد كه 48درصد آزمایشگاه های استان را شامل می شود.
123 داروخانه معادل 97 درصد كل داروخانه های استان، 33 مركز فیزیوتراپی معادل 80 درصد مراكز فیزیوتراپی استان مركزی خصوصی است.
102 مركز توانبخشی معادل 92 درصد كل مراكز توانبخشی استان خصوصی است.
مركز جراحی های محدود دی در اراك راه اندازی شده ،بیمارستان 160 تختخوابی بوعلی سینا در 9 طبقه و ساختمان پزشكان بوعلی سینا در 13 طبقه با متراژ چهار هزار و 600 متر مربع در استان مركزی در بخش خصوصی در دست ساخت است.ك/4
6012/6013
اراك - ایرنا - حوزه بهداشت و درمان به عنوان متولی تامین و ارتقای سلامت جسمی، روانی و اجتماعی جامعه از برنامه های اولویت دار دولت تعریف شده كه موفقیت در این عرصه نیازمند شفافیت آماری، شناخت فرصت و تهدیدها و پیشبرد اقدامات موثر در بهبود كمی و كیفی این حوزه است.