اين گزارش كه بخش نخست آن در روز يكشنبه هفتم تير 1394 هجري خورشيدي به قلم صديقه توانا انتشار يافته، مي افزايد: هنوز با گذشت سالهاي متمادي از هشدارهاي مسئولان راهنمايي و رانندگي و نيروي انتظامي براي توجه به قواعد راهنمايي حين رانندگي و توجه بيشتر بر علامت‌ها، خط‌كشي‌ها و نوشتارهايي كه بر كف معابر شهري نقش بسته و هر يك پيام‌هاي متفاوتي را براي هر يك از كاربران ترافيكي اعم از سواره‌ها و پياده‌ها دارد، ولي باز معدودي افراد هستنند كه با نوعي بي‌تفاوتي از چراغ‌هاي قرمز عبور مي‌كنند و خطوط و اخطارها و علامت‌ها را ناديده مي‌گيرند.
هنوز علي‌رغم اين همه تبليغات گسترده در رسانه‌هاي ديداري و شنيداري و در بيلبوردهاي شهري، يا در بروشورهاي رنگ و وارنگي كه به بهانه‌ها و مناسبت‌هاي مختلف كه با هزينه‌هاي هنگفت چاپ مي‌شود و در اختيار شهروندان قرار مي‌گيرد و همچنين با شنيدن آمارهاي تكان‌دهنده‌اي از كشته‌شدگان كه در اثر سوانح راهنمايي و رانندگي، جان خود را از دست مي‌دهند، يا با ديدن صحنه‌هايي دلخراش از وقوع تصادفات در سطح شهرها يا در رويارويي با خانواده‌اي كه سرپرستش را بر اثر يك بي‌مبالاتي حين رانندگي از دست داده و همسرش بيوه و بچه‌هايش يتيم شده بازهم درس عبرت نمي‌گيريم و باز شاهد اين هستيم كه برخي از رانندگان و شهروندان بي‌توجه به اين علائم و خطوط به هر سمت و سويي كه اراده مي‌كنند در خيابان‌ها مي‌رانند و ويراژ مي‌دهند و قوانين و مقررات را دور مي‌زنند و با رفتار نابهنجار خود بر كلاف درهم تنيده ترافيك شهر و علاوه بر آن آلودگي هوا، مي‌افزايند.
بي‌ترديد رعايت نظم و انضباط در هنگام رانندگي از سوي رانندگان منجر به كاهش مشكلات ترافيكي مي‌شود و علاوه بر آن رانندگي را در سطح شهر براي شهروندان آسانتر مي‌كند.
اصلاح فرهنگ ترافيك شهري
برنامه مديريت شهري براي اصلاح فرهنگ ترافيك از ششم دي ماه سال گذشته با تاكيد بر اينكه توجه به خط‌كشي معابر از اصول اوليه و بديهي زندگي در شهر و حركت بين خطوط و در واقع الفباي رانندگي است، پي ريزي شد.
يقيناً خط‌كشي معابر به منظور هدايت خودروها به حركت بين خطوط و رعايت حقوق عابران در گذرگاه‌هاي عابر پياده، نقش مهمي در هدايت جريان رفت و آمد و رواني تردد همچنين كاهش ترافيك ايفا مي‌كند.
اجراي طرح خط سفيد كه به عنوان «الفباي رانندگي» از آن نام برده مي‌شود، علي‌رغم آنكه طرحي است كه از ابتداي رانندگي يك شهروند بايد به آن توجه داشته باشد ولي وقتي صحبت از اين طرح مي‌شود اكثر رانندگان از آن اظهار بي‌اطلاعي مي‌كنند.
در پايانه تاكسيراني ميدان امام خميني به اتفاق محمدعلي شيخ‌زاده عكاس روزنامه كيهان به سراغ رانندگاني رفتيم كه در يك ظهر گرم ماه مبارك رمضان كاپوت ماشين‌ها را بالا زده‌اند تا موتور ماشينشان خنك شود و خودشان زير سايه‌اي از درختان يا روي نيمكت‌هاي داغ فلزي، در گروه‌هاي دو و سه نفره نشسته و منتظر پر شدن خودروي خود از مسافر براي رساندن آنها به نقاط مختلف شهر هستند.
ابتدا آقاي ده ملايي كه 52 ساله است و 23 سال راننده تاكسي مي‌باشد شروع به صحبت مي‌كند. او خوشبختانه از آن دسته رانندگاني است كه به تبليغات شهري،بنرها و بيلبوردهاي نصب شده در سطح اتوبان‌ها و بزرگراه‌هاي شهر توجه زيادي دارد چون به محض آنكه از او پرسيدم از طرح خط سفيد و اجراي دقيق آن خبر داريد يا نه، بدون معطلي ميگويد: «بله اجراي اين طرح در كاهش ترافيك شهري و تصادفات خيلي تاثير دارد، به شرط آنكه رانندگان رعايت كنند.» بلافاصله به او ميگويم خود شما رانندگان محترم تاكسي چقدر به طرح و عبور و مرور از بين خطوط در سطح معابر شهري توجه مي‌كنيد و او كه روي صندلي پلاستيكي زرد رنگي كه گوشه آن هم شكسته و روي يك پايه لق مي‌زند؛ تكاني به خودش مي‌دهد و جابه‌جا مي‌شود و ميگويد:«من خودم خيلي به قوانين احترام مي‌گذارم ولي وقتي مثلا يك خودروي ديگر در لاين خودش حركت نمي‌كند و بي‌نظمي به وجود مي‌آورد، اين رفتار غلط او روي رانندگي ما هم اثر دارد. اگر يك نفر بي‌نظمي كند كار همه را مختل مي‌كند.»
عباس ربيعي 25 سال راننده است و در مسير تجريش- ميدان امام خميني با كرايه نفري 3 هزار و 200 تومان رانندگي مي‌كند، 57 سال سن دارد در حالي كه دانه‌هاي درشت عرق روي جبينش نشسته است. شيارهاي عرق را از پيشاني با پشت دست پاك مي‌كند و با دستمال يزدي خيسي كه در دست دارد، به سر و صورتش مي‌كشد و در ادامه صحبت‌هاي همكار و دوستش ميگويد: «الان در مقايسه با چند سال قبل وضعيت رانندگي مردم خيلي بهتر شده است و قوانين بيشتر رعايت مي‌شود ولي باز هم جاي كار دارد و مسئولان بايد مردم را با اصول و قوانين راهنمايي و رانندگي بيشتر آشنا كنند، ولي من شخصا از اين پروژه يا به اصطلاح طرح خط سفيدي كه صحبت مي‌كنيد خبري ندارم.»
در همين حين رضا اكبري با موهاي جو گندمي و خيس از عرقش، از راه مي‌رسد و حرف را از دهان ربيعي مي‌قاپد و با عصبانيت زياد كه بخشي از آن به نظرم ناشي از گرماي هوا مي‌باشد ميگويد:«خط سفيد، خطي است كه كسي آن را رعايت نمي‌كند، وقتي اين همه موتور سوار بدون توجه به خط عابر پياده و چراغ قرمز، و بدون توجه به حضور پليس از خط عابر پياده رد مي‌شوند و لايي مي‌كشند و از پياده‌روها عبور مي‌كنند و رعب و وحشت بين عابران ايجاد مي‌كنند، آيا مي‌توان حرف از اجراي طرح خط سفيد و الفباي رانندگي زد! وقتي مي‌بينيم گاهي خودروهاي اداري قوانين را زير پا مي‌گذارند، چطور مي‌توانيم حرف از اجراي قانون بزنيم؟!
رفع آلودگي هوا با رعايت قوانين رانندگي
مجيد كوهستاني 51 سال سن دارد و 23 سال است كه رانندگي مي‌كند. الان منتظر مسافر در خط سيدخندان- امام خميني است. با اعصابي آرام‌تر در ادامه صحبت‌هاي دوستش به بيان راهكاري براي رفع مشكلات ترافيكي شهر تهران به عنوان يك راننده باتجربه مي‌پردازد و ميگويد: «آلودگي هوا، ترافيك تهران و كلان‌شهرها تا حدود زيادي با رعايت قوانين و اجراي طرح‌هايي مثل همين طرح خط سفيد رفع مي‌شود.
چون اين قوانين و طرح‌ها چيز جديد و نويي نيست، هر راننده‌اي مي‌داند كه نبايد از خط عابر پياده هنگام چراغ قرمز عبور كند يا از محدوده خط‌كشي پا را فراتر بگذارد، مي‌داند كه بايد بين خطوط براند و به خطوط حاشيه توجه كند، آنچه كمتر مورد توجه است توليدات زياد خودرو و استفاده بي‌رويه و نامعقول از خودروهاي شخصي است، مردم بايد ياد بگيرند از وسايل نقليه عمومي استفاده كنند.!
او ميگويد: از زماني‌كه راننده شدم خط سفيد را مي‌شناختم و از خط رد مي‌شوم. اما در اين ميان خودروهاي ديگر هستند كه اجازه نمي‌دهند ما از خطوط مخصوص خودمان استفاده كنيم و ما را مجبور مي‌كنند خلاف كنيم.
مشكل اصلي عابران پياده!
به او ميگويم چگونه؟ راننده ديگري رشته كلام را از دستش مي‌گيرد و ميگويد: «خانم گزارشگر، همه مشكلات ما از دست اين موتورسواران است. آنها سردمدار قانون‌شكني هستند. تخلفات آنها بيداد مي‌كند و كسي هم نمي‌تواند جلوي آنها را بگيرد، من نمي‌دانم اين طرح خط سفيد چه كمكي به رفع مشكلات ترافيكي مي‌كند؟»
حسين رضايي راننده ديگري است كه به جمع ما مي‌پيوندد و حرف دوستش را قطع مي‌كند و ميگويد: «به نظرم مشكل اصلي ما عابران پياده هستند كه بدون توجه به رنگ چراغ از خط عابر از وسط خيابان، از روي نرده و از هر نقطه‌اي از خيابان كه دلشان بخواهد رفت و آمد مي‌كنند، كاري ندارند چراغ قرمز است يا سبز و در هر صورت حق عبور و مرور را در هر شرايطي و در هر نقطه‌اي از خيابان به خود مي‌دهند، تازه كافي است به يكي از اين عابران اعتراض كنيد يا با بوق به آنها بفهماني كه چراغ قرمز است و نبايد از خط‌كشي عبور كند، آن وقت است كه چنان گره در ابرو مي‌كشند و با يك قيافه حق به جانب، چند حرف ركيك هم نثارت مي‌كنند كه گويي مقصر ما هستيم و فقط ما بايد قوانين را رعايت كنيم، انگار اين قوانين براي عابران پياده نيست.»
آقاي رضايي كه چهره‌اش را با موهاي خيس و فرفري ژوليده‌تر مي‌كند، گله‌هاي زيادي دارد. او هم مثل ديگر همكارانش دل پر دردي از معضل ترافيك پايتخت و بي‌نظمي در رانندگي دارد، همه نالان از عدم توجه اكثر رانندگان به قوانين هستند
ايمني در عبور و مرور شهري
وجود معضل بزرگ شهري مانند ترافيك، رعايت نكردن قوانين عبور و مرور و... از سوي بعضي از شهروندان علاوه بر گسترش زمينه‌هاي بي‌اعتمادي ميان شهرنشينان در پاره‌اي مواقع ميل به قانون‌گريزي را در جوامع دامن زده است.
حمل و نقل و ترافيك به عنوان يك پديده اجتماعي، با بروز معضلاتي چون هدر دادن زمان، توليد آلودگي، هدر رفتن انرژي، مشكلات روحي و رواني و... همراه شده است. چنين پيامدهايي در زندگي بشري باعث شده كه كليد حل مشكل ترافيك را انسان بدانند و همين مسئله كار متوليان امر ترافيك را با مشكل روبه‌رو كرده است.
نكته قابل تامل اينجاست؛ انساني كه با تمام توانمندي‌هاي خود توانسته بر صنعت فائق آيد و در جهت راحتي زندگي خود ماشين را اختراع كند، و بهترين جاده‌ها و امكانات را براي زندگي بدون دغدغه خود فراهم نمايد، عالي‌‌ترين قوانين را براي حل معضل ترافيك تدوين كند، ليكن نقش انساني خود را در حل مشكل ترافيك ناديده گرفته است. بر اين اساس، نتوانسته در نگرش‌ها و باورهاي رفتاري خود در جهت يگانگي با جامعه تغييراتي را ايجاد كند، و تمايل به اين داشته است كه طي زندگي روزانه خود در شهر براي تسريع بخشيدن به كارهاي شخصي و جمعي خود از هر طريقي كه شده است از ماشين شخصي خود استفاده كند؛ اين طرز تلقي كه تمام افراد جامعه شهري در زندگي خود دارند، تمام خيابان‌ها و معابر عمومي شهر هميشه با حجم ترافيك همراه بوده است.
با توجه به چنين متغيرهايي ميل به خودخواهي، عدم ايثار و از خودگذشتگي اهميت منافع فردي و فدا كردن منافع جمعي براي راحتي زندگي شخصي، عدم انسجام اجتماعي و فرهنگي در ميان شهروندان، بي‌نظمي فرهنگي بر ساختار زندگي اجتماعي و... در بروز معضل ترافيك شهري بسيار موثر است.
ولي علي‌رغم همه اين مسائل قطعا راهكاري براي رفع آنها وجود دارد. كه دكتر عليرضا اسماعيلي نوري عضو هيئت علمي دانشگاه علوم انتظامي و عضو مركز تحقيقات و پيشگيري از مصدوميت دانشگاه شهيد بهشتي در گفت‌وگو با گزارشگر كيهان به بيان اين راهكارها پرداخته و توضيحاتي در مورد ضرورت اجراي طرح خط سفيد ارائه مي‌دهد.
وي بر اين باور است كه از مهم‌ترين راهكارها و استراتژي‌هاي فرهنگي و اجتماعي براي حل اين مسئله، تغيير در باورها و نگرش افراد، و جهت دادن به رعايت رفتارهاي فرهنگي ترافيكي، بهره‌مندي از ابزارهاي اجتماعي چون آموزش و رسانه‌هاي جمعي در اين زمينه بسيار سودمند است به همين منظور شهرداري تهران اقدام به اجراي طرح «خط سفيد» با هدف نظم‌بخشي و ارتقاء ايمني عبور و مرور شهروندان نموده است كه همزمان با اجراي اقدامات مهندسي، اجراي آموزش شهروندان را با امعان نظر به سن، مقطع تحصيلي، مشاغل حرفه‌اي و... شروع كرده است.
وي ميگويد: «نكته قابل توجه اينكه همه رانندگان در هنگام دريافت گواهينامه رانندگي كليه قوانين و مقررات رانندگي را جهت آزمون آيين‌نامه رانندگي مورد مطالعه قرار مي‌دهند. لذا طرح خط سفيد مجموعه‌اي از الزامات قانوني در خصوص خطوط ترافيكي مي‌باشد كه همه كاربران ترافيك اعم از راننده و عابرين ملزم به رعايت آن مي‌باشند در واقع خط سفيد موضوع جديدي نيست بلكه مجموعه‌اي از خطوط ترافيكي كه شامل (خطوط عابر پياده، خطوط طولي، نمادها و نوشته‌هاي روي خيابان و... مي‌باشد) كه همه كاربران ترافيك آشنايي نسبتا كاملي از عملكرد آن دارند.
دكتر اسماعيلي نوري ضمن برشمردن مزاياي خط‌كشي معابر به برخي از آنها اشاره كرده و به صورت فهرست‌وار ميگويد: «برقراري نظم و انضباط در عبور و مرور، افزايش ضريب ايمني عبور و مرور، جلوگيري از تداخل حريم عابر پياده و خودرو، ارائه هشدارها و اطلاعات لازم به رانندگان براي تردد در شبكه معابر، كاهش سرعت غيرمجاز خودروها و غلبه بر عدم ديد در تاريكي و افزايش قابليت ديد از جمله اين مزايا مي‌باشد.»
*منبع : روزنامه كيهان
** گروه اطلاع رساني**1893**9131
تهران- ايرنا- روزنامه كيهان در صفحه گزارش روز نوشت: رانندگي در خيابان‌هاي شلوغ و پرتردد كلان‌شهرها با اين همه قواعد و قوانين رانندگي، خط و خطوط سفيد طولي وعرضي، خطوط ممتد و منقطع، سخت، دشوار و البته دلهره‌آور است، چرا كه هنوز فرهنگ صحيح رانندگي آرام و با رعايت كامل قوانين راهنمايي و رانندگي بين اكثر رانندگان جا نيفتاده است.
