جهش در تحولات روابط ایران و ترکمنستان
.................................................
عشق آباد، خبرگزاری جمهوری اسلامی 22/05/86
خارجی.سیاسی.ترکمنستان.ایران.
هر چند روابط ایران و ترکمنستان در زمان "صفرمراد نیازاف" رییس جمهوری
سابق ترکمنستان خوب بود ولی با انتخاب "قربان قلی بردی محمد اف" به سمت
ریاست جمهوری در بهمن ماه پارسال در روابط دو کشور جهش بزرگی ایجاد شده
است.
در این راستا تاکنون هیات های بلندپایه سیاسی متعددی برای دیدارو مذاکره
به پایتخت های یکدیگر سفر کرده اند که دیدار بردی محمد اف از کشورمان در
بیست وپنجم خرداد ماه نقطه عطفی در تاریخ روابط دو کشور محسوب می شود.
رییس جمهوری ترکمنستان با در نظر داشت روابط خوب بین دو کشور و همچنین
وجود بیش از یک هزار و 200 کیلومتر مرز مشترک زمینی و آبی، جمهوی اسلامی
ایران را به عنوان یکی از نخستین سفرهای کاری خود انتخاب کرد.
به هر حال، نگاهی به روابط ایران و ترکمنستان در سال های اخیر این موضوع
را ثابت می کند که روابط دو کشور همسایه از یک حالت "پویایی"برخوردار بوده
است.
به همین دلیل مقامات عالی رتبه هر دو کشور بارها از مرزهای دو کشور به
عنوان مرزهای دوستی و صلح یاد کرده اند چراکه بعد از استقلال کشور ترکمنستان
هیچ مشکل و معضلی در مرزهای دو کشور ایجاد نشده و در حقیقت، مرزهای دو
کشور از امن ترین مرزها محسوب می شود.
اصل حسن همجواری و مرزهای دوستی و احترام متقابل در مناسبات فی مابین
ایران و ترکمنستان همواره از سوی مقامات بلندپایه هر دو کشور مطرح بوده و
این موارد زمینه گسترش روابط بیش از پیش برای هر دو کشور فراهم کرده است.
در یک نگاه تحلیلی، می توان گفت که سفر رییسان جمهوری دو کشور به
پایتخت های یکدیگر از نظر کیفیت و هم از نظر کمیت با هیچ یک از کشورهای
دیگر قابل قیاس نیست.
البته توجه رییس جمهوری ترکمنستان به جمهوری اسلامی ایران نشان از اهمیت
و جایگاه کشورمان در سیاست خارجی و منطقه ای دارد.
ایران و ترکمنستان علاوه بر داشتن بیش از یک هزار و200 کیلومتر مرز مشترک
آبی و زمینی، دارای اشتراکات فرهنگی و تاریخی فراوانی با یکدیگر دارند و
این شاخص ها در حقیقت پتانسیل های خوب برای گسترش روابط بیشتردو کشور محسوب
می شوند.
برگزاری روابط فرهنگی دو کشور براساس موافقت نامه های فیمابین تنظیم شده
است و هم اکنون روند رو به گسترشی را دارد.
در این راستا تاکنون چندین همایش مشترک علمی وفرهنگی بین دوکشور برگزار
شده که از جمله آن می توان به همایش مشترک "مختومقلی فراغی" شاعر نامدار
ترکمن در اردیبهشت ماه گذشته در ترکمنستان اشاره کرد.
بردی محمد اف رییس جمهوری ترکمنستان در پیامی به این همایش برگزاری
آن را یکی از وقایع مهم در روابط تاریخی بین ایران و ترکمنستان عنوان کرد
و از جمهوری اسلامی ایران یکی از نخستین های کشورهای خارجی یاد کرد که
استقلال ترکمنستان را به رسمیت شناخت و از سیاست "بیطرفی" این کشور حمایت
نمود.
در این راستا، مقامات ترکمنستان بارها بر موضوع خوب ایران در به رسمیت
شناختن ترکمنستان و حمایت از سیاست بیطرفی این کشور تاکید کرده و آن را
زمینه مناسب برای برقراری روابط گسترده بین دو کشور عنوان می کنند.
به هر حال، نوشتار تمام نسخ خطی مختومقلی شاعر پرآوازه ترکمن که در
تمامی اقصی و نقاط دنیا موجود است به الفبای فارسی است و این موضوع
نشان دهنده ارتباط دیرینه زبان و رسم الخط و فرهنک ترکمنی با فرهنک و
تمدن اسلامی و زبان و فرهنک فارسی بوده و همچنین نشان دهنده اشتراکات
فرهنگی و ادبی بین دو ملت است.
هرسال هفته فرهنگی و جشنواره فیلم جمهوری اسلامی ایران و همچنین چندین
نمایشگاه فرهنگی و هنری در عشق آباد برگزار می شود که نشان از علاقه مندی دو
کشور برای تحکیم روابط فرهنگی است.
با توجه به اشتراکات فراوان تاریخی و فرهنگی، لزوم همکاری هر چه بیشتر
محققان دو کشور وجود دارد و به نظر می رسد مسوولان فرهنگی در این زمینه
باید برنامه ریزی بیشتری از خود داشته باشند.
با این وجود، رایزن فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران تلاش های فراوان
برای استفاده بهینه از وجود اشتراکات فرهنگی و تاریخی بین کشورمان و
ترکمنستان در جهت نزدیکی هرچه بیشتر روابط ملت های دو کشور انجام می دهد.
در بررسی روابط اقتصادی بین ایران و ترکمنستان نیز می توان گفت که روابط
دو کشور همواره روند رو به رشدی داشته و برخی مواقع نیز با نوساناتی در
این زمینه مواجه بوده است.
بر اساس آمارهای ارایه شده، حجم مبادلات بازرگانی بیش از یک میلیارد و
200 میلیون دلار است که حدود یک میلیارد آن واردات گاز طبیعی، فراورده های
نفتی و انرژی برق از ترکمنستان به ایران است و بقیه صادرات کشورمان که
عمده آن شوینده ها و موادغذایی به ترکمنستان است.
البته کارشناسان اقتصادی معتقدند که حجم مبادلات بازرگانی با توجه به
استعدادهای فراوان در هر دو کشور رقم قانع کننده ای نیست و در صورت برنامه
ریزی مناسب می توان این رقم را به بیش از پنج میلیارد دلار در سال افزایش
داد.
به هر حال، وجود چهار نقطه مواصلاتی بین دو کشور یعنی گمرک باجگیران،
لطف آباد، اینجه برون و سرخس شرایط ترانزیت کالا را برای هر دو کشور بسیار
آسان کرده است.
علاوه بر این خط ریلی راه آهن "سرخس ـ مشهد ـ تجن" و همچنین خط کشتیرانی
بندر ترکمنباشی با بنادر ساحلی کشورمان از جمله تسهیلات ایجاد شده برای
ترانزیت مبادله کالا بین دو کشور است.
ترکمنستان و کشورهای آسیای مرکزی از طریق ایران به خلیج فارس و ترکیه
ارتباط دارند و قرار است باایجاد خط راه آهن جدید "یرعلی یوا ترکمنباشی"
بین ترکمنستان و قزاقستان و امتداد آن تا شهر گرگان ترانزیت کالا بویژه
گاز افزایش چشمگیری پیدا کند.
زمینه های افزایش ترانزیت کالا از طریق خطوط ریلی فراهم شده بطوریکه در
سفر اخیر مسوولان راه آهن جمهوری اسلامی ایران به عشق آباد گفته شد که با
مذاکرات انجام شده با مقام های ترکمنستان ظرفیت پذیرش واگن بین این کشور و
ایران روزانه به 200 واگن افزایش می یابد.
به نظر می رسد در صورت اجرای شدن توافقات بین ایران و ترکمنستان ظرفیت
جابجایی کالااز طریق خطوط ریلی بین دو کشور به هفت میلیون تن در سال
خواهد رسید.
هم اکنون حجم ترانزیت کالا از طریق خط ریلی ایران به ترکمنستان بیش از دو
میلیون و 500 هزار تن است.
ترکمنستان از نظر اقتصادی برای جمهوری اسلامی از آن جهت دارای اهمیت است
که این کشور دروازه ورود ایران به کشورهای آسیای مرکزی است.
عمده همکاری های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و ترکمنستان هم اکنون در بخش
نفت و گاز، راه آهن، برق و امور تجاری در جریان است.
جمهوری اسلامی ایران در زمینه نفت و گاز پس از روسیه مهمترین خریدار گاز
این کشور محسوب می شود.
تهران و عشق آباد درباره تجارت گاز دارای یک توافقنامه همکاری 25ساله
هستند.
مقام های دو کشور فروردین پارسال در تفاهم نامه ای درباره افزایش میزان
خرید گاز ترکمنستان از سوی ایران به توافق رسیدند.
بر پایه این تفاهم نامه، میزان صدور گاز ترکمنستان به ایران از سال 2007
میلادی دست کم 14 میلیارد متر مکعب خواهد بود.
به نظر می رسد با دومین سفر دکتر محمود احمدی نژاد رییس جمهوری ایران به
ترکمنستان که از بعداز ظهر فردا (سه شنبه ) آغاز می شود و همچنین تحولات اخیر
در روابط دو کشور جهش بزرگی در گسترش روابط بین دو کشور ایجاد شود.
آساق/330/1438/1513
شماره 052 ساعت 10:47 تمام