يادمان هاي فرهنگي زنديه شيراز به روي ميهمانان نوروزي آغوش گشود

به گزارش خبرنگار خبرگزاري جمهوري اسلامي ، شيراز را از آن رو بسياري به شهر يادمان هاي تاريخي و فرهنگي ايران زمين مي‌شناسند كه جلوه‌هاي تاريخ، تمدن و فرهنگ ايراني و اسلامي در اين كلان شهرگسترده است و رد پاي زندگي مدني در آن از دير باز وجود داشته است.

آثار و يادمان‌هاي دوره زنديه كه اغلب با پسوند وكيل شناخته مي‌شود به صورت ارگ كريمخاني،بازار وكيل ، مسجد وكيل ، حمام وكيل، ديوانخانه ‌و عمارت كلاه فرنگي باغ نظر است و اين روزها پذيراي ميهمانان نوروزي است.

وكيل از آن رو در ادامه نام اين عمارت‌ها آمده است كه كريم خان زند را وكيل الرعايا مي‌ناميده اند.

آنچه‌ اهميت وجود اين آثار را دو چندان مي‌كند علاوه پيشينه فرهنگي و تاريخي ساخت بناهاي آن توجه به‌حقوق شهروندي و احترام به مدنيت و تمدن زندگي شهري در دوره حكومت كريم خان زند در ايران زمين بوده است كه همچنان رگه‌هايي از اين نوع نگاه به زندگي مردم در اين آثار متجلي است.

ارگ كريمخاني كه محل زندگي كريم خان زند بوده است و بيشترين بازديد كننده را در بين ميهمانان نوروزي دارد ، مهمترين و بزرگترين بناي دوران زنديه است، ارگ مركز حكومتي شيراز در دوران كريم خان بوده و همچنان در محل مجموعه آثار تاريخي زنديه شيراز پا برجا است.

اين مكان كه قبل از انقلاب از آن به عنوان زندان شيراز استفاده مي‌كردند آسيب‌هاي فراوان ديد، طوري كه يكي از چهار برج آن در آستانه فرو ريزي قرار گرفت.

در سالهاي بعد از انقلاب همه حواشي و ساختمان‌هاي پيراموني ارگ تخريب شد و بناي ارگ ازپيرايه‌ها و بافت‌هاي فرسوده پيراموني آزاد گرديد و با مرمت و استحكام بخشي از تخريب و فرو ريزي نجات يافت.

مساحت ارگ كريمخاني چهار هزار متر مربع است و ارتفاع ديوارهاي آن به ‎12 متر مي‌رسد در چهار گوشه ارگ چهار برج بزرگ وجود دارد كه ارتفاع هر كدام از آن به ‎ 14متر مي‌رسد.

كاشيكاري هفت رنگ سر در ارگ كريمخاني كه روايت داستان كشته شدن ديو سپيد به دستم رستم پهلوان ايراني است متعلق به دوران قاجار است اما از زيبايي و جلوه خاصي برخوردار است.

براي ورد به ارگ كريمخاني از ضلع شرقي ارگ مي‌بايست از هشتي جلوي آن بگذري و وارد حياط ارگ شوي، در حياط ارگ حوض بزرگي قرار دارد كه اطراف آن ساختمان‌هاي شاه‌نشين تعبيه شده است.

معماري ارگ كريمخاني بيش از هر چيز مورد توجه ميهمانان نوروزي قرار مي گيرد ، معماري اين بنا برگرفته از معماري آثار باستاني دوره صفويه است اما روح معماري فارسي در آن دميده شده و به شكل يك سبك تازه جلوه گر شده است.

با اجراي طرح احياي مجموعه تاريخي زنديه در شيراز و احداث زير گذر زند اقدامات اوليه براي استفاده بهينه از ارگ كريمخاني آغاز شد ، اين مكان چندسالي نيز به عنوان بخش اداري اداره كل ميراث فرهنگي فارس مورد استفاده قرار مي‌گرفت .

محيط خارجي و پيراموني ارگ نيز زيباسازي شده و چشم نواز ميهمانان و مسافراني است كه از شيراز و آثار دوره زنديه ديدن مي‌كنند.

حمام وكيل نيز از آثار زيباي دوره كريمخان زند است ، اين بناي تاريخي اكنون به عنوان موزه مورد استفاده قرار مي‌گيرد و از جمله مكان هايي است كه در زمان كريم خان زند در جهت رفاه مردم بنا شده است.

بناي حمام وكيل نيز كه به صورت حمام‌هاي قديمي ايران ساخته شده داراي گلخن و سكوهايي است كه اكنون به صورتي زيبا براي نشستن آراسته شده است در سقف حمام وكيل داستان‌هاي ايراني و قصص قرآن كريم به صورت كنده كاري شده به چشم مي‌خورد و در وسط آن نيز حوضي زيبا قرار دارد.

بازار وكيل هم كه در بين ميهمانان نوروزي مشتري فراوان دارد از جمله بناهاي تاريخي و ديدني شيراز است كه مركز رونق و معيشت شيراز در دوران كريم خان زند به شمار مي‌رفته است.

اين بازار اكنون نيز محل خريد و فروش و آمد و شد شهروندان است و محل عرضه بسياري از صنايع دستي، پارچه و محصولات ديگر در شيراز قلمداد مي‌شود.

بناي بازار وكيل در محل موسوم به درب شازده در شيراز قرار دارد و در نزديكي مسجد وكيل ساخته شده است، نزديكي اين بازار به مسجد وكيل ياد آور اين موضوع است كه تجارت و كسب و كار در ايران دوران زنديه نيز همراه با تدين و دينداري بوده است و بازاريان با تعطيل كردن بازار براي عبادت و راز و نياز به مسجد مي‌شتافتند.

بازار وكيل به صورت راسته‌هاي شمالي - جنوبي و شرقي غربي ساخته شده است و در وسط اين دو راسته عمارتي چهارتاقي وجود دارد كه با گذشت دو قرن از عمر آن همچنان پا برجا و ماندگار است.

درهرراسته ‌از بازار وكيل چهل حجره قرار دارد كه در حاشيه‌آن كاروانسراهايي موسوم به كاروانسراي يزدي‌ها و كاروانسراي روغني وجود دارد.

بازار تركش دوزها، بازار علاقه بندان ، بازار شمشير گرها و بازار مسگرها نيز از جمله مكان‌هاي بازار وكيل است كه از آن‌ها فقط نامي بر جا مانده و اكنون محل عرضه كالاهاي لوكس و امروزي است.

آهنگ موزون چكش بر مس در بازار مسگرها خود حكايتي شنيدني دارد كه اين صدا نيز امروز خاموش شده و بازار مسگرها به مركز عرضه كالاهاي خارجي تبديل شده است.

معماري زيباي بازار وكيل ديدني است، در سقف اين بنا كه در معرض آسيب جدي قرار دارد دريچه‌هايي قرار دارد كه نور را به طور مستقيم به داخل بازار مي‌تاباند.

در حاشيه بازار وكيل بناي سراي مشير قرار دارد اين بنا اگر چه متعلق به دوران زنديه نيست اما از زيبايي خاصي برخوردار است و محل عرضه صنايع دستي و قديمي در شيراز است.

سراي مشير در دوره قاجاريه توسط ميرزا ابوالحسن خان مشير الملك يكي از نيكوكاران شيرازي ساخته شده است.

از ديگر بناهاي ديدني و زيباي دوران زنديه در شيراز كه با استقبال ميهمانان نوروزي مواجه است عمارت كلاه فرنگي يا موزه پارس است، اين بنا در محلي موسوم به باغ نظر قرار دارد و با درختان نارنج احاطه شده است.

عمارت كلاه فرنگي ساختماني هشت ضلعي است كه محل تشريفات و پذيرايي از سفرا و ميهمانان خارجي كريمخان زند بوده است. اين بنا اكنون به موزه پارس تبديل شده و مجموعه‌اي از آثار تاريخي در آن نگهداري مي‌شود.

نماي بيروني عمارت كلاه فرنگي كاشيكاري و مقرنس است و در سه ضلع آن نيز حوض زيبايي قرار دارد كه در بالاي آن با كاشي تصاوير گل و مرغ نقش بسته است.

يازده نقاشي زيبا اثر آقا صادق نقاش معروف دوره زنديه در اين عمارت وجود دارد و حوض كوچكي از جنس مرمر نيز در وسط ساختمان كلاه فرنگي ديده مي شود.

مجموعه‌اي از قرآن‌هاي نفيس خطي، ظروف سفالي و مفرغ ، مجموعه‌اي از شمشيرهاي زيبا و شمشير كريمخان زند در اين موزه نگهداري مي‌شود.

مسجد وكيل نيز از بناهاي زيباي دوره زنديه است ، مسجد وكيل كه بنام مسجد سلطاني نيز ناميده مي‌شود داراي يك شبستان با ‎ 48ستون سنگي است ، ستون‌هاي مسجد وكيل يكپارچه و با نقوش زيبا است.

منبر ‎ 14پله و مرمر مسجد وكيل نيز ديدني و زيبا است و شكوه و جلوه خاصي به‌اين بناي تاريخي داده است ، مسجد وكيل در سالهاي بعد از انقلاب به عنوان مصلاي شيراز محل برگزاري نماز جمعه بود.

مجموعه بناهاي تاريخي و يادمان‌هاي فرهنگي دوره زنديه درمركز شهر شيراز قراردارد و در سالهاي اخير طرح احياي اين بافت از شيرازآغاز شده‌ و اقدامات گسترده‌اي براي آزادسازي بناهاي آن انجام شده است.

بناهاي تاريخي و فرهنگي زنديه در شيراز مورد بازديد و توجه مسافران و ميهمانان نوروزي قرار مي‌گيرد و شناسه مهمي براي شيراز به عنوان پايتخت فرهنگي ايران زمين قلمداد مي‌شود.

آثار تاريخي و يادمانهاي فرهنگي دوره زنديه هر سال جايگاه خاصي در بين بازديد كنندگان نوروزي دارد و معمولا همه مسافران و ميهماناني كه به شيراز مي آيند از اين بناها ديدن ميكنند.

مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري فارس گفت: از 28 اسفند سال گذشته تا كنون 209 هزار و 369 نفر اقامت شب در فارس ثبت شده است.

مصيب اميري، در گفت و گو با خبرنگار ايرنا افزود: اين تعداد در هتل ها، هتل آپارتمان ها، مدارس و كمپ هاي موقت ساكن شده اند.

وي ادامه داد: همچنين از 25 اسفند سال گذشته تا كنون 175 هزار و 692 نفر از اماكن گردشگري و تاريخي استان بازديد داشته اند.ك/4

گزارش از : نيكنام خشنودي

677/ 667