فرهنگ سازي؛ اصلي ترين رويكرد در احياي امر به معروف و نهي از منكر

جامعه انساني متشكل از ساختارهاي فرهنگي متنوعي است كه در برخي اوقات به دليل كم توجهي به مباني فطرت انساني، رفتارهاي اجتماعي دچار آسيب ها و چالش هايي مي شود كه اين آسيب ها نقش موثري در انحطاط جوامع دارند و اصلاح امور از ضرورت هاي بازگشت به ذات انسان است.

احياي معنويت و توجه به خصلت هاي انساني از جمله موضوعاتي است كه در دين مبين اسلام براي بهسازي جامعه انساني به آن تاكيد شده و در اين مسير اصلاح با بهره وري از مباني اسلامي بسيار مورد توجه قرار دارد بطوريكه سيره عملي ائمه اطهار(ع) چه آنجا كه حسين بن علي (ع) براي احياي دين جدش رسول اكرم به پا مي خيزد و جان بر سر آن مي نهد و چه آنجا كه ديگر پيشوايان مذهبي با ساير روش ها خطر به جان مي خرند و سال ها در رنج و مشقت براي اصلاح امور با حاكمان ظالم و جائر به مبارزه مي پردازند.

پس از پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي با توجه به تاكيداتي كه براي پر رنگ شدن ارزش ها و مباني اسلامي در نظام جمهوري اسلامي انجام گرفت؛ يكي از موضوعات مهم در اين زمينه توجه به امر به معروف و نهي از منكر به عنوان يكي از اركان فروع دين بود كه احيا، بسط و گسترش اين فرهنگ در جامعه به شيوه هاي مختلف مورد تجربه قرار گرفت.

در پي اجرايي شدن شكل جديدي از احياي فريضه امر به معروف و نهي از منكر كه مدتي پيش در جامعه انجام شده و آن؛ تذكر زباني از سوي ستاد احياي اين فريضه مي باشد كارشناسان در ميزگرد خبرگزاري جمهوري اسلامي مركز گيلان اين مهم را به بررسي نشستند و چالش هاي چگونگي احياي اين فريضه الهي را در جامعه مورد تحليل قرار دادند.

* ستاد احياي امر به معروف و نهي از منكر، وظايف و دستآوردها

معاون فرهنگي ستاد احياي امر به معروف و نهي از منكر استان گيلان با تشريح چگونگي شكل گيري و عملكرد اين نهاد اظهار داشت: ستاد احيا در سال 1372 به شكل جديد آن در تهران با ارشاد و دستور مقام معظم رهبري شكل گرفت و در استان گيلان هم مجموعه اي از بخش هاي انتظامي ، امنيتي و فرهنگي در قالب شوراي سياستگذاري به رياست نماينده ولي فقيه در استان ادامه فعاليت داد.

'جعفر شفيعي' اضافه كرد : اين تشكل در استان داراي زير مجموعه ها و معاونت هاي مختلف است كه سياست گذاري هاي مربوط به فعاليت هاي احياي امر به معروف و نهي از منكر را برعهده دارند.

وي ادامه داد: مهمترين ماموريت ستاد در سه مرحله انزجار قلبي از منكر ، تذكر زباني و اقدام برخوردي تعريف مي شود كه مرحله اول به معرفت و شناخت انسان برمي گردد و مرحله سوم هم به حاكميت مربوط مي شود اما ماموريت اصلي ستاد اجراي تذكر زباني است.

به گفته شفيعي؛ آنچه كه در مرحله تذكر زباني مهم است، القاي پيام مهرباني و وظيفه همگاني كه ماموريت مهم ستا احياي امر به معروف و نهي از منكر مي باشد.

وي افزود : در اين روش براساس سازماندهي هاي انجام شده؛ يك گروه 10 نفره پيش بيني شده كه يك نفر پس از ديدن منكري آن را تذكر مي دهد و به دليل اهميت يادآوري و تكرار افراد بعدي آن را تكرار مي كنند تا در ذهن شخص باقي بماند.

وي اظهار داشت: اين وظيفه شرعي اگر در جامعه درست اجرا شود، مي تواند نقش مهمي در احياي امر به معروف و نهي از منكر داشته باشد و در انتخاب افراد گروه هم معيارهايي در نظر گرفته شده كه افراد بايد از آن معيارها برخوردار باشند.

'محمد حسن پور' مسوول كميته ارتباطات ستاد احياي امر به معروف و نهي از منكر نيز در اين ميزگرد بيان داشت: هدف ستاد احياي امر به معروف آن است كه اجراي اين فريضه از سوي مردم انجام گيرد زيرا امر به معروف و نهي از منكر بخشي از فرهنگ عمومي جامعه است.

وي اضافه كرد: همه ما نياز به امر به معروف و نهي از منكر داريم و فلسفه رسالت انبياء الهي نيز تذكر بوده است.

وي ادامه داد: امر به معروف و نهي از منكر داراي شيوه هاي مختلفي است كه يكي از آنها گفتاري است كه با زبان بيان مي شود و زبان به عنوان يك رسانه در فعاليت فرهنگي براي خود شرايطي دارد و گوينده بايد آمر به امري باشد كه قرار است مطرح كند.

معاون فرهنگي اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي گيلان افزود: انتخاب پيام مناسب براي تذكر لساني مي تواند در جلب اعتماد مردم نيز به اين فريضه از سوي آمران به معروف بسيار موثر باشد كه در كنار محترم شمردن اعتقادات افراد، براي اصلاح آنان نيز تاثير بسزايي دارد.

حسن پور از ديگر شيوه هاي امر به معروف و نهي از منكر را جايگزيني مناسب براي منكر در زماني كه آن نهي مي شود؛ عنوان كرد.

وي اجراي شيوه هاي مستقيم و غير مستقيم براي امر به معروف و نهي از منكر را از مهمترين عوامل ذكر كرد كه گاهي ممكن است تغيير اين شيوه ها در نوع برخورد با افراد داراي تاثيرات متفاوت باشد كه بايد با توجه به شرايط نوع شيوه را در نظر گرفت.

حسن پور شيوه تذكر تدريجي و استمرار آن را در كنار ارشاد كردن افراد از طريق نكاتي كه مورد توافق طرفين است، از مواردي خواند كه مي تواند در پيشبرد اهداف ستاد احيا نقش بسزايي داشته باشد.



* فرهنگ سازي و نقش كليدي آن در امر به معروف و نهي از منكر

معاون فرهنگي ستاد احياي امر به معروف و نهي از منكر استان گيلان با تاكيد بر ضرورت فرهنگ سازي در جامعه و تغيير نگرش هاي عمومي به شيوه هاي اجراي اين فريضه گفت: آنچه كه در اين زمينه مهم است اينكه ستادي كه اين مسووليت را دارد؛ ستاد احياي امر به معروف است نه ستاد امر به معروف و نهي از منكر.

شفيعي افزود: اين امر نشان مي دهد كه اين ستاد وظيفه فرهنگي در احياي امر به معروف و نهي از منكر دارد و همين موضوع، نيازمند بسترسازي در جامعه است.

وي ادامه داد: شايد برخي با شنيدن نام اين ستاد به فكر برخوردهاي ديگري بيافتند و تصويري ديگر در ذهن آنان تداعي شود اما شيوه ستاد احيا توجه و بازگشت به كاركرد فرهنگي امر به معروف و نهي از منكر است كه دامنه آن نيز بسيار وسيع است.

وي گفت: امر به معروف و نهي از منكر تنها مربوط به موارد خاصي چون پوشش و موارد اينچنيني نمي شود بلكه براساس نظر اسلام يك مسلمان در جامعه اسلامي وقتي با هر منكري برخورد كرد، وظيفه دارد تذكر دهد.

شفيعي اضافه كرد: عمومي شدن فرهنگ امر به معروف و نهي از منكر موجب ايجاد امنيت رواني در جامعه مي شود و در اين بخش كاركردهاي فرهنگي بسيار حائز اهميت است و بايد بكوشيم تا اين فريضه به عنوان يك فرهنگ در جامعه درآيد.

وي افزود: اگر فريضه امر به معروف و نهي از منكر در جامعه به يك فرهنگ عمومي تبديل شود؛ جامعه به سوي پويايي و سلامت حركت مي كند و در سايه اين شيوه بخش هاي زيادي از انحرافات در جامعه برطرف مي شود.

وي گفت: امروز در جامعه هر كدام از ما با مسائل مختلفي روبرو مي شويم و بدون توجه به آنها از كنارشان عبور مي كنيم كه اين آسيب ها در نهايت به خود ما به عنوان يك عضو جامعه برمي گردد و اگر بتوانيم با فرهنگ سازي نسبت به احياي امر به معروف و نهي از منكر حساسيت ايجاد كنيم، بسياري از ناهنجاري هاي اجتماعي برطرف مي شود.

معاون فرهنگي اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي گيلان و مسوول كميته اطلاع رساني ستاد احياي امر به معروف و نهي از منكر گيلان نيز بيان داشت: با توجه به اينكه اين فريضه جزو فرهنگ عمومي جامعه است، توجه به آن موجب همبستگي جامعه در راستاي ايجاد همدلي و وحدت و اصلاح رفتار در جامعه مي شود.

حسن پور يادآور شد: در جامعه امروز نوع همبستگي افراد همبستگي ارگانيكي است و افراد بيشتر بر مبناي ضوابط ، قوانين و عادات و عرف رفتارهاي يكديگر را تنظيم مي كنند مانند آنچه در رفتارهاي كارمندي ، شهروندي و آپارتمان نشيني مشهود است يعني رفتارهاي افراد براساس قوانين تنظيم مي شود.

وي اضافه كرد: در اين جوامع ارزش هاي جامعه برمبناي ارزش هاي صنعتي شكل مي گيرد كه بر دو نوع ابزاري و ذاتي است كه ارزش هاي ابزاري انسان را به طور مستفيم به سمت لذت بدون توجه به سعادت و منافع ديگران مي برد اما ارزش هاي ذاتي آن دسته از ارزش ها هستند كه اگر چه انسان را بطور مستقيم به سمت منفعت و سود نمي برد اما موجب خرسندي جامعه و سعادت ديگران مي شود.

حسن پور امر به معروف و نهي از منكر در فرهنگ عمومي را يك ارزش ذاتي دانست و اظهار كرد: با توجه به اين مهم، امر به معروف و نهي از منكر در انديشه اصلاح جامعه و هدايت آن در راستاي توسعه منافع جمعي و عمومي است و احياي اين فريضه موجب جلوگيري از جابجايي ارزش هاي ذاتي و ابزاري مي شود كه امري پسنديده است.

وي با تاكيد بر نقش فرهنگ سازي در زمينه احياي امر به معروف و نهي از منكر خواستار همراهي همه دست اندركاران و تريبون هاي مختلف در جامعه در اين زمينه شد.

* احياي امر به معروف و نهي از منكر، راهكارها و چالش ها

معاون فرهنگي ستاد احياي امر به معروف و نهي از منكر استان گيلان گفت: اگر قرار است اين فريضه الهي در جامعه احيا شود، بايد همه آحاد جامعه به اين حركت بزرگ اجتماعي بپيوندند.

شفيعي اضافه كرد : ظرفيت ها و توانمندي بسياري در جامعه بويژه سازمان ها و نهادهاي دولتي از نظر آموزشي، پژوهشي و امكانات ديگر وجود دارد كه اگر از آنها در امر احياي امر به معروف و نهي از منكر استفاده شود، تحول بزرگي در جامعه ايجاد خواهد كرد.

وي اظهار داشت: كمبود اعتبار و بودجه از مشكلات مهمي است كه اين ستاد براي تحقق اهداف خود دارد و توقع اين است تا بخشي از اعتبارات فرهنگي دستگاه هاي اجرايي دولتي براي نهادينه كردن فرهنگ امر به معروف و نهي از منكر به اين امر اختصاص يابد.

وي همگامي سازمان ها و نهادها و افراد مسوول را در احياي اين فريضه از مهمترين راهكارها خواند و يادآور شد: اگر هر كسي در محدوده اختيارات خود بتواند به اجراي اين فريضه كمك كند، بسياري از ناهنجاري ها در جامعه برطرف مي شود.

به گفته شفيعي؛ اجراي ساز و كارها و زيرساخت هاي ستاد امر به معروف و نهي از منكر در جامعه با توجه به اينكه در هر سازماني شورايي با اين عنوان تعريف شده، مي تواند در تحقق اهداف مورد نظر سهم بسزايي داشته باشد كه متاسفانه عمده ترين مشكل عدم توجه كافي به اين ساز و كارهاست.

وي با اشاره به پيامدهاي ترك فريضه امر به معروف و نهي از منكر در جامعه يادآور شد: اين پيامدها مشكلات مختلفي را در حوزه زندگي فردي و اجتماعي ايجاد مي كنند كه عمده ترين آن ، دور شدن تدريجي انسان از دستورات الهي است.

شفيعي تبديل ارزش ها به ضد ارزش ها و هنجار شدن ناهنجاري ها كه پيامدهاي خطرناكي براي جامعه دارد را از مهمترين مشكلات بي توجهي به امر به معروف و نهي از منكر دانست كه موجب انحطاط جامعه خواهد شد.

مسوول كميته تبليغات ستاد احياي امر به معروف و نهي از منكر گيلان نيز اظهار داشت: ما در امور فردي مي توانيم اهل تساهل باشيم اما در امور عمومي بايد راهكارهاي قانوني و عملي و جديت داشته باشيم و در حكومت هم به اين موضوع تاكيد شده است.

به گفته محمد حسن پور؛ امر به معروف و نهي از منكر ابعاد گسترده اي دارد كه به عنوان يك وظيفه فردي و اجتماعي بايد در جامعه مورد توجه قرار گيرد زيرا موجب جلوگيري از بسياري سوء استفاده ها از اموال عمومي و همچنين تامين امنيت اجتماعي مي شود.

وي افزود: آمر بودن به معروف و نظارت هاي قانوني در جامعه مي تواند بسياري از ناهنجاري ها را برطرف و زمينه هاي حركت به جامعه اي سالم و الهي را فراهم كند.

وي ادامه داد: كار ستاد احياء دخالت در حوزه فردي افراد نيست بلكه بحث در خصوص منكرات علني است و اين هم تنها مربوط به عفاف و حجاب نمي باشد و سطوح مختلفي را شامل مي شود كه همه آحاد جامعه بايد در رفع ناهنجاري هاي اجتماعي همراهي داشته باشند چون همه از يك جامعه سالم و ديني بهره مي برند.ك/4

516/695