توسعه كشاورزي دراستان همدان و دغدغه هاي پيش روي آن

و اینك كه سفره سبز و خوش عطر بهاری در دشت ها و پستی وبلندی ها وبیشه زارهای وسیع استان همدان گسترده است ، از هر صحنه این نمایشگاه زیبا ، زمزمه های شاد و پرامید دهقانان و شبانان وباغبانان هم به گوش جان می نشیند كه ، 'روز از نو ، روزی از نو ' .

استان همدان به لحاظ برخورداری از ویژگی های برجسته طبیعی و آب و هوایی از مناطق مستعد كشاورزی و دامپروری در كشور به شمار می آید و همین ویژگیها است كه از سوی دولت های جمهوری اسلامی ، توسعه بخش كشاورزی به عنوان یكی از پنج محور اصلی توسعه همه جانبه دراین نقطه از ایران پهناور تعریف شده است .

وسعت استان همدان در غرب ایران و مجاورت با استان های كرمانشاه ، كردستان ، زنجان ، لرستان و مركزی ، بالغ بر 19هزار و 491كیلومتر مربع است كه بیش از 660هزار هكتار آن را اراضی قابل كشت تشكیل می دهد .

به گفته مدیر زراعت جهاد كشاورزی استان همدان بیش از 40 نوع محصول زراعی در استان همدان قابل كشت و برداشت است كه عمده ترین این محصولات شامل غلات ، چغندر قند ، دانه های روغنی ، سیب زمینی و علوفه می باشد .

'محمد شهرام پرورش ' در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: سالانه افزون بر پنج میلیون تن انواع محصولات زراعی و باغی در استان همدان تولید می شود كه این رقم سهم بسزایی در تامین نیاز مصرف كشورمان در این بخش دارد .

به گفته وی ارزش كلی محصولات زراعی قابل برداشت در استان همدان بالغ بر 120 میلیارد تومان در سال است كه تقریبا نیمی از این رقم در مراحل كاشت ، داشت و برداشت محصول هزینه می شود و نیمی نیز سود حاصل از فعالیت های سخت و شبانه روزی در این بخش ، برای كشت كاران و تولید كنندگان پر تلاش است .

در همین شرایط ، وسعت باغ های پر شكوفه و متنوع در كوهپایه های حاصلخیز استان همدان حدود 70هزار هكتار است و سالانه افزون بر 600هزار تن انواع میوه به ارزش تقریبی 30هزار میلیارد ریال از باغ های استان حاصل می شود .

مدیر باغبانی سازمان جهاد كشاورزی استان همدان نیز در این خصوص به خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت : استان همدان با افزون بر 4/5در صد تولیدات كشور در محصولات باغی هم اینك رتبه 9كشور را دارد در حالیكه رتبه اول در بین هشت استان مجاور را بخود اختصاص می دهد .

به گفته ' حجت الله شهبازی ' سرانه تولید محصول های باغی در جهان به ازای هر نفر چیزی كمتر از 9كیلو گرم محاسبه شده در حالیكه این سرانه در ایران به ازای هر نفر 4/2 كیلو گرم و در همدان 34كیلو گرم است .

انواع میوه های درختی از جمله گیلاس ، آلبالو، زرد آلو ، سیب زرد و قرمز ، آلو ی زرد و سیاه ، بادام ، گلابی و به در استان همدان به میزان بیش و كم تولید می شود ، اما این استان در تولید دو محصول پر مصرف از جمله انگور و گردو از قطب ها مهم و برتر كشورمان و جهان به شمار می آید .

مدیر باغبانی جهاد كشاورزی استان همدان در این باره می گوید : متوسط تولید انگور در جهان در هر هكتار 10تن است كه این رقم در تاكستان های ایران به حدود 1/17 ( هفده و یكدهم ) تن و در شهرستان ملایر كه قطب اصلی تولید انگور در استان همدان و كشورمان می باشد به رقم 21تن در هكتار می رسد .

شهبازی افزود : ملایر با دارا بودن 28درصد مساحت باغ انگور و 38درصد تولید این محصول در استان اول است و شهرستان نهاوند نیز با 18درصد مساحت و 19درصد میزان تولید و همچنین شهرستان همدان با 13درصد مساحت باغ انگور و 12درصد میزان تولید در استان ، به ترتیب دوم و سوم هستند .

به گفته وی درحال حاضر استان همدان با 6/6درصد وسعت باغ های انگور در ایران ، 2/11 درصد این محصول و 18درصد كشمش تولیدی كشورمان را در خود دارد .

وی اظهار داشت : استان همدان نیاز به كارخانجات پیشرفته و بیشتری در زمینه فرآوری محصول انگور دارد و برای جلوگیری از هدر رفت محصول باغ داران انگور به خصوص در آستانه فصل پاییز كه احتمال بارندگیهای غیر مترقبه در این استان وجود دارد ، سرمایه گذاری بیشتری برای توسعه كارخانجات تبدیلی نیاز است .

حدود 32در صد محصول انگور در استان همدان پس از چیدن به بازار مصرف میوه می رسد ، 43درصد تبدیل به كشمش و مویز می شود، 10درصد محصول نیز قبل از شیرین شدن برای تولید آبغوره ، راهی كارگاههای سنتی و كارخانجات مجهز می گردد و 15در صد از این محصول نیز در كارگاههای شیره پزی استان به مصرف می رسد.

به گفته شهبازی ، حدود 79هزار نفر بهره بردار در بخش باغبانی استان همدان فعالیت دارند و در همین حال علاوه بر 64هزار هكتار باغ های مثمر ، چهار هزار هكتار باغ غیر مثمر و دو هزار و 700هكتار باغ تولید گیاهان دارویی در حیطه اختیار باغداران سخت كوش استان است .

گردو دیگر محصول عمده استان همدان است كه میزان تولید آن به بیش از 23هزار تن با پوست خشك می رسد . شهرستان تویسركان در 130كیلو متری جنوب همدان قطب عمده تولید گردوی مرغوب و مشهور در استان همدان و كشورمان است .

در حال حاضر بیشترین وسعت گردو زارهای كشور در استان زیبا و وسیع كرمان متمركز است و كرمان از این لحاظ رتبه اول كشورمان است و در همین حال استان همدان بیشترین رقم تولید محصول گردو در ایران را دارد .

به گفته كارشناسان بخش كشاورزی در استان همدان ، یكی از عمده ترین دغدغه و چالشهای پیش روی برای توسعه این بخش در استان همدان ، خرد شدن اراضی كشاورزی و باغ های میوه است .

به گفته این گروه از كارشنا سان ، وقتی زمین های كشاورزی و باغی به هر دلیل به قطعه های كوچك تر تقسیم شده و دست بدست می گردد ، قابل برنامه ریزی برای اجرای طرح های توسعه و اصلاح گونه های درختی نخواهد بود و رفته رفته قابلیت های خود را از دست می دهد.

به گفته آنان ، یك پارچه سازی زمین های كشاورزی و باغی ، بهترین روشی است كه راههای آسیب به این بخش حیاتی و اقتصاد مولد برای كشور را می بندد .

از سوی دیگر رییس سازمان كشاورزی استان همدان گفت : بخش كشاورزی و باغبانی استان همدان با پیشرفت های شگرفی در سالهای اخیر پشتوانه محكمی برای ثبات اقتصادی در این استان بو جود آورده است .

' علیرضا رنجبر ضرابی ' در عین حال تصریح كرد : توسعه بیش از پیش بخش كشاورزی در همدان مستلزم سرمایه گذاری های بیشتر و عبور از كشاورزی نیمه سنتی به كشاورزی كاملا مدرن و علمی است .

به گفته وی محدودیت های موجود در دسترسی به منابع آبی و كاهش تدریجی ذخایر آب های زیرزمینی از چالش های اصلی بخش كشاورزی در استان همدان است ، در حالیكه سطح اراضی قابل كشت برای توسعه این بخش نیز به شدت محدود می باشد .

وی گفت : قدم های مثبتی برای تغییر روشهای آبیاری كشتزارها از سنتی به مدرن با اجرای بیش از 80هزار هكتار طرح در استان برداشته شده است و استفاده از روش های آبیاری بارانی و قطره ای در الویت برنامه ها است .

وی تاكید كرد : استعداد های فراوانی در بخش كشاورزی استان همدان منتظر فرصت های بهتر برای شكوفایی و توسعه است و بخصوص در زمینه محصول هایی نظیر سیب‌زمینی كه از بستر های مناسبی در استان برخوردار است ، هنوز كارهای بسیاری می توان انجام داد .

رنجبر ضرابی اظهار داشت : سالانه بیش از یك میلیون تن سیب زمینی در استان همدان و قطب اصلی این محصول یعنی شهرستان بهار تولید می شود كه بیشترین سهم را در بین محصولات زراعی استان دارد .

وی افزود: افت كیفیت خاك در مزارع ، بی ثباتی قیمت ها برای مخصول سیب زمینی ایران و محدودیت منابع آبی از مشكلات موجود برای توسعه بیشتر كشت های بهاره و پاییزه محصول در همدان است كه باید راهكارهای مناسبی برای آن اندیشیده شود .

وی در این خصوص ، كارخانجات تبدیلی را هم به عنوان یكی از راهكار های ممكن برای ایجاد ارزش افزوده در حوزه تولید سیب زمینی در استان همدان دانست و افزود : روند ایجاد كارخانجات تبدیلی برای سیب زمینی در استان چندان مطلوب نیست و بی توجهی در این خصوص به زیان تولید كنندگان و همچنین صاحبان طرح و سرمایه است .

وی گفت : غلبه بر روند افت كیفیت خاك در مزارع سیب زمینی نیز راهكارهایی دارد كه تناوب كشت با برخی محصول ها ازجمله دانه های روغنی از جمله این راهكارها است .

وی همچنین اظهار داشت : تولید سالانه بالغ بر 767 هزار تن علوفه كه 15.3 درصد تولیدات كشاورزی استان را شامل می شود زمینه بسیار مطلوبی برای توسعه دامپروری در این استان بوجود آورده است.

به گفته وی: گونه های مرغوبی از علوفه‌ یونجه شاخص‌ترین محصول تولیدی استان با بیش از 590 هزار تن در سال است كه عامل توسعه فعالیت های دام داری از دیر باز در همدان بوده است ، علاوه بر اینكه همدان رتبه سوم كشوری را در این حوزه به خود اختصاص داده است.

575/551