سقوط سرهنگ و آینده مبهم قراردادهای مسکو و طرابلس
..................................................
خبرگزاری جمهوری اسلامی 90/06/02
سیاسی.سقوط قذافی.نگرانی مقام های کرملین
مسکو - سقوط قذافی و بی نتیجه ماندن تلاش های گسترده مسکو برای ایفای نقش
میانجی در قیام مردمی این کشور نفت خیز، موجی از نگرانی را در میان
دولتمردان کرملین در خصوص آینده قراردادهای منعقد شده میان دو کشور پس از
کنترل انقلابیون بر اوضاع را دامن زده است.
به گزارش ایرنا، هر چند که ساقط شدن رژیم دیکتاتوری قذافی و مسلط شدن
انقلابیون بر اوضاع لیبی، آغاز راه معادلات پیچیده قدرت های ذینفع داخلی و
خارجی در این کشور شمال آفریقا محسوب می شود، ولی تحلیلگران با اشاره به
خودداری کرملین از به رسمیت شناختن شورای ملی انتقالی و خودداری از
مشارکت در گروه تماس بین المللی تشکیل شده برای بررسی تحولات لیبی از
احتمال سنگین شدن کفه ترازوی وضعیت جدید لیبی به ضرر مسکو سخن می گویند.
صاحبنظران مسایل بین المللی در تبیین نگرانی های کرملین از سقوط رژیم
قذافی، اقدام مسکو در روزهای اخیر مبنی بر پیوستن به جبهه کشورهای غربی و
امضای قانون ملحق شدن این کشور به تحریم های سازمان ملل توسط دمیتری
مدودیفرییس جمهوری روسیه را در تامین منافع این کشور در لیبی دیرهنگام
توصیف می کنند.
آنان بر این عقیده هستند که روسیه از همان ابتدای آغاز قیام مردمی لیبی
علیه دیکتاتوری 40 ساله قذافی به دلیل الزامات شرایط بین المللی و ضرورت
عرض اندام مسکو در قبال کشورهای غربی مصمم به مداخله خارجی در مسایل
داخلی لیبی، مجبور به حمایت از قذافی شده و ناخواسته در مسیری گام برداشت
که پایان آن همراه با دغدغه های اساسی در خصوص الغای قراردادهای دوجانبه
در صورت به قدرت رسیدن انقلابیون بود.
به بیان دیگر روس ها از همان ابتدای قیام مردم لیبی علیه نظام تمامیت
خواه سرهنگ با پارادوکس ضرر مادی هنگفت ناشی از قیام مواجه بودند، به این
معنا که از یک سو انقلاب لیبی به خودی خود موجب متوقف شدن روند اجرای طرح
های نفتی و نظامی روس ها در این کشور شد و از سوی دیگر همان زمان مشخص
بود که سقوط قذافی نیز موجی دیگر از زیان مالی را به کرملین تحمیل خواهد
کرد.
آناتولی ایسکین رییس شرکت دولتی صادرات اسلحه روسیه (روس آبار0ون اکسپورت
) هفته گذشته اعلام کرد که روسیه به دلیل لغو قراردادهای فروش اسلحه به
لیبی در پی انقلاب در این کشور عربی، چهار میلیارد دلار زیان دیده است.
در همین حال تحلیلگران مسایل سیاسی، سقوط معمر قذافی را مترادف با مهر
پایان روابط طرابلس و مسکو در دهه های اخیر دانسته و بر لزوم انتظار برای
روشن شدن افق نظام سیاسی لیبی در آینده نزدیک به منظور تحرک دیپلماتیک
کرملین برای کسب فرصت احیای روابط پویا میان مسکو- طرابلس تاکید می کنند.
از دید آنان، سقوط سرهنگ به این معناست که تمامی قراردادهایی که میان
لیبی و روسیه از ابتدای ریاست جمهوری ولادیمیر پوتین در سال 2000 منعقد و
در طول سال های گذشته بر حجم آنها افزوده شده، منتفی بوده و کرملین برای
تعیین تکلیف خود در تعامل با دولت ائتلافی آینده حاکم بر لیبی چاره ای جز
صبر ندارد.
از سوی دیگر با در نظر گرفتن این واقعیت که بخش عمده تسلیحات بکار گرفته
شده توسط دولت های اقتدارگرا و دیکتاتور شمال آفریقا از جمله لیبی برای
سرکوب مردم این کشورها روسی است، می توان انتظار داشت که در لیبی شاهد
کاهش حوزه نفوذ روسیه حداقل در میان مدت خواهیم بود و مسکو برای تغییر
کفه ترازوی معادلات سیاسی لیبی به نفع خود نیاز به گذشت زمان و ایجاد
کانال های ارتباطی بازتعریف شده با نظام جدید حاکم بر این کشور نفت خیز
خواهد داشت.
البته افق روابط روسیه با لیبی پس از برافتادن رژیم دیکتاتوری قذافی
متاثر از عوامل چندمتغیری بوده و نمی توان تنها با تکیه بر یک عامل مانند
حمایت کرملین از قذافی یا انفعال مسکو در قبال اقدامات مداخله جویانه
غربی ها در ساختار ناتو به عنوان عامل اصلی نگرانی تصمیم سازان کرملین از
آینده قراردادهای هنگفت مالی میان مسکو و طرابلس در عرصه های نظامی و
نفت سخن گفت.
بر همین اساس یکی دیگر از عواملی که دغدغه خاطر مقام های کرملین از دست
دادن بازار بزرگ لیبی در دوره پس از قذافی را دامن می زند ، اقدامات
گسترده و از پیش طراحی شده غربی ها برای سهم خواهی در آینده سیاسی این
کشور آفریقای شمالی در قالب تصویب قطعنامه های شورای امنیت و نیز تشکیل
گروه تماس بین المللی است که روسیه در هیچ یک از آنها نقش اساسی نداشت.
مقام های روس با درک اهمیت این رویکرد، نگران آن هستند که با قبضه شدن
تمامی ظرفیت های سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی لیبی جدید از سوی غربی ها و
یا جریان های سیاسی وابسته به غرب در دوره پیش رو، نتوانند سهم در خور
توجهی از جایگاه پیشین خود را در روابط با این کشور مهم جهان اسلام و نیز
قاره سیاه به دست آورند.
هر چند روس ها با آگاهی کامل از ماهیت باخت-باخت تحولات لیبی برای مسکو از
ماه های قبل تلاش گسترده ای برای حفظ قذافی در راس ساختار سیاسی این کشور
از یک سو و برقراری روابط نزدیک با مسوولان شورای انتقالی در چارچوب علاقه
مندی به ایفای نقش میانجی گرانه از سوی دیگر کردند، ولی به نظر می رسد
که کفه ترازوی معادلات این کشور نفت خیز به شکلی روشن به ضرر مسکو است.
البته روس ها با اشاره به اظهارات مسوولان شورای انتقالی مبنی بر پابرجا
بودن اعتبار قراردادهای منعقد شده میان طرابلس و قدرت های بزرگ از جمله
روسیه در زمان قذافی، کورسویی برای آینده روابط تجاری-نظامی گسترده پیشین
خود با لیبی متصور هستند.
در همین راستا مصطفی محمد عبدالجلیل رییس شورای ملی انتقالی لیبی دو هفته
قبل در گفت و گو با شبکه تلویزیونی راشیا تودی اعلام کرد که قراردادهای
منعقد شده میان کشورش با روسیه پس از کناره گیری قذافی و رسیدن این شورا
به حکومت به قوت خود باقی خواهد ماند.
عبدالجلیل در آن مصاحبه با بیان این مطلب که شورای ملی انتقالی به تمام
کنوانسیون ها و منشورهای بین المللی و قراردادهای مورد تایید در زمان
حکومت قبلی احترام می گذارد، یادآور شد که قراردادهای منعقد شده میان
لیبی با کشورهای دیگر به شرطی که فساد و رشوه خواری در آنها نباشد،
همچنان به قوت خود باقی هستند.
رییس شورای ملی انتقالی لیبی اضافه کرد: هر چند ممکن است که ما اصلاحاتی
در این قراردادها انجام دهیم، ولی به اصل قراردادهای امضا شده میان لیبی
و دیگر کشورها احترام خواهیم گذاشت.
در همین حال کارشناسان مسایل سیاسی با اشاره به سیر تحولات لیبی و تغییر
وضعیت انقلابیون این کشور از یک قدرت نیازمند حمایت جهانی به ساختاری
دارای رویکرد از موضع بالا، پیش بینی می کنند که کشورهای غربی در آینده
سیاسی و اقتصادی طرابلس حرف نخست را بزنند و روسیه از قافله مشارکت در
بازسازی زیرساخت های نابود شده در اثر بمباران هوایی ناتو در لیبی از
رقبای غربی خود عقب بماند.
سمن باگداساروف عضو کمیسیون امور بین المللی دومای روسیه در گفت وگو با
روزنامه نزاویسمایا گازتا با بیان این مطلب که احتمال زیادی دارد که لیبی
نیز دچار سرنوشت عراق پس از سقوط صدام و خشونت های داخلی شود، گفت:
روسیه هم مجبور است بعد از چندی دولت جدید طرابلس را به رسمیت بشناسد.
وی افزود: دولت جدید حاکم بر لیبی غربگرا خواهد بود و به همین دلیل نیز
مسکو در برقراری دور جدید روابط با طرابلس با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد
بیم از آینده قراردادهای منعقد شده میان روسیه و لیبی در زمان قذافی در
رسانه های روسی زبان نیز بازتاب گسترده ای داشت و آنها با اشاره به سقوط
دیکتاتوری 40 ساله سرهنگ، احتمال از دست دادن بازار این کشور توسط مسکو
را در صدر اخبار خود منعکس کردند.
نشریه اینترنتی روسی زبان سیودنیا در پاسخ به این سووال که حکومت جدید
لیبی بین روسیه و آمریکا کدام کشور را انتخاب می کند، نوشت: سووالی
احمقانه تر از آن را نمی توان یافت، زیرا انتخابی برای دولت لیبی وجود
نخواهد داشت و همان طور که در مساله عراق شاهد بودیم، روسیه بازنده خواهد
بود.
روزنامه مسکووسکی نووستی نیز در شماره امروز خود به نقل از آلاکسی مالاشنکو
خاورشناس روس، وضعیت لیبی پس از سقوط قذافی را پیچیده دانست و نوشت:
معلوم نیست پس از سقوط دیکتاتور چه کسی در این کشور به قدرت می رسد و
روابط لیبی با کشورهای خارجی چگونه می شود.
روزنامه اینترنتی گازتا یوا اوکراین هم با اشاره به اینکه روسیه در لیبی
ممکن است با اجرا نشدن قراردادهای نفتی میلیاردها دلار از دست بدهد، نوشت:
سقوط رژیم قذافی، دسترسی آن دسته از بازیگران بزرگ بازار نفت جهانی به
بازار لیبی را که از انقلابیون لیبی حمایت کردند، امکانپذیر می سازد.
این منبع خبری به نقل از عبدالجلیل میوف سخنگوی شرکت نفت لیبی موسوم به
آگوسو نوشت: این شرکت مشکلی با کشورهای غربی همچون ایتالیا ، فرانسه و
انگلیس ندارد، اما ممکن است با روسیه، چین و برزیل مسایل سیاسی داشته
باشد.
گازتا یوا نوشت: این سه کشور با تحریم رژیم قذافی مخالفت می کردند و بر
حل و فصل صلح آمیز مساله لیبی اصرار می ورزیدند.
روزنامه رسمی راسیسکایا گازتا نیز با اشاره به اینکه انقلابیون لیبی سقوط
قذافی را جشن می گیرند، از مقوله نفت به عنوان عامل تعیین کننده اصلی
آینده سیاسی این کشور نفت خیر یاد کرد و نوشت: ارزش میلیاردها دلاری صنعت
نفت لیبی نیروهای داخلی را به جنگ داخلی سوق خواهد داد و غرب از این فرصت
برای تامین منافع خود بهره خواهد برد.
اما آینده سیاسی لیبی هر چه که باشد، به طور قطع روسیه به عنوان یکی از
شرکای اصلی صنعت نفت و تسلیحاتی این کشور در دوره قذافی دیگر آن نفود
سابق را نخواهد داشت و چه بسا ناچار خواهد بود که برای حضور مجدد در
بازار این کشور به واسطه های غربی روی آورد.
در نهایت می توان گفت که با افول همیشگی ستاره سرهنگ در آسمان سیاسی لیبی
، نگرانی از ماهیت روابط روسیه با ساختار سیاسی جدید این کشور به دغدغه
خاطر اصلی سردمداران کرملین تبدیل شده و آینده قراردادهای میلیاردی اجرای
طرحهای ریلی و نفتی و نیز فروش تجهیزات نظامی به طرابلس در هاله ای از
ابهام فرو رفته است.
اروپام1368**518**/2240
شماره 095 ساعت 11:30 تمام