نگاهی به طبیعت فراموش شده استان قم
#
قم ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 10/01/85
داخلی.فرهنگی.میراث فرهنگی.
قم را به منطقه ای خشک و کویری و منطقه ای با خاک شوره زار می شناسند،
و هرکجا که نامی از این شهر برده می شود طبیعت بیابانی را تداعی می کند.
طبیعت بیابانی با جلوه ای زیبا و چشم اندازی جذاب، جذابیتی که اغلب از
دید مسافرانش پنهان مانده به طوریکه حتی نام های اماکن معروف تفریحی آن
چون دریاچه حوض سلطان و دریاچه نمک را نیز به مرور به دست فراموشی سپرده
است.
این طبیعت بیابانی که گاه به صورت بکر ودست نخورده باقی مانده گیاهان و
حیوانات را بدون دخالت بشر در خود پرورش می دهد و دریک گردونه حیات می رود
که به دوراز دیدگان آدمیان به مکانی ناشناخته تبدیل گردد.
هر چند مسوولان میراث فرهنگی سعی دارند تااین میراث را به نسل های فعلی
انتقال داده و از انقراض و نابودی آن جلوگیری کنند، اما موانع متعدد
همچنان مانع نمایش کویر و طبیعت بیابانی و شوره زارهای قم است.
در این گزارش قصد داریم تااین طبیعت فراموش شده را به اذهان باز گردانیم
و به گوشه ای از میراث طبیعی این شهر بپردازیم.
شاید مهمترین طبیعتی که از قم می شناسیم دریاچه نمک این استان است، این
دریاچه با وسعت حدود دوهزار و 300 کیلومتر مربع درشرق استان قم و دربین
سه استان اصفهان، سمنان و قم قرار دارد.
شکل ظاهری این دریاچه مثلثی به ارتفاع و قاعده 50 کیلومتر است این
دریاچه منبع عظیم انواع املاح معدنی بوده و تاکنون مطالعات گسترده بر روی
شناخت این املاح شده است.
تاکنون 32 میلیون تن منیزیا، 200 میلیون تن کلرسدیم و چهار و نیم میلیون
تن کلرید پتاسیم از این دریاچه گرانبها کشف شده است.
علاوه بر این، از شورابه های آن می توان در تولید 10 تا 12 نوع کانی در
صنایع گوناگون نظیر کودهای شیمیایی، کاغذ، عایق کاری لوله، ضد یخ، مواد
آرایشی، شیشه و سرامیک شوینده ها و لاستیک سازی و پزشکی استفاده نمود.
دریاچه از نظر اقلیمی و شرایط خاص کویر و پهنه سفید رنک با اشکال خاص
که توسط تبلور بلورهای نمک ایجاد شده جاده توریستی مناسبی را ایجاد کرده
است.
دریاچه نمک را بقایای دریاچه ای خشک شده ناشی از تبخیر آب می دانند که
رسوب کرده و املاح را در خود نگه داری می کند.
این دریاچه در زمستان از رودهای اطراف دشت مسیله سیراب شده و درتابستان
همزمان با تبخیر آب از ورقه های نازک نمک پر می شود.
دستیابی به این دریاچه از طریق جاده قم ـکاشان- مرنجاب با مسافتی 150
کیلومتری در دل کویر می باشد که به گفته کارشناسان میراث فرهنگی متاسفانه
به دلیل عدم آماده سازی لازم جهت رفت و آمد، این دریاچه از حضور توریستها
بی بهره است.
کارشناسان میراث فرهنگی قم معتقدند: برای مناسب سازی جاده و آماده سازی
منطقه جهت حضور بازدیدکنندگان تامین اعتبارات ملی لازم و ضروری است.
این سخن کارشناسان محیط زیست نیز می باشد، آنان معتقدند هدایت گردشگران
داخلی و خارجی نیازمند سرمایه گذاریها و زیرسازیهای لازم می باشد.
آنان بیان داشتند: متاسفانه به دلیل نبود امکانات اولیه از جمله جاده
برای ورود به این اماکن دیدنی عملا ورود گردشگران به این منطقه غیر ممکن
شده است.
اما از دیگر اماکن دیدنی قم، پارک ملی کویر است این پارک با وسعت 600
هزار هکتار بخشی از دشت کویر ایران است که از سال 1343 بعنوان پارک ملی
معرفی شد.
این منطقه در حریم چهار استان تهران، سمنان ، اصفهان و قم می باشد که
بخشی از دریاچه حوض سلطان نیز در آن قرار دارد.
دریاچه حوض سلطان تا قبل از بسته شدن سدهای 15 خرداد و غدیر از فضاهای
مهم در جذب پرندگان مهاجر در فصول تابستان و زمستان به شمار می رفت که
متاسفانه امروز با قطع آبراهها، دریاچه به حالت خشک درآمده است.
در منطقه پارک ملی، گیاهان و جانواران استثنایی به دلیل طبیعت بکرمنطقه
مشاهده شده است موجوداتی که به مرور در حال انقراض می باشند.
پرنده هوبره از پرندگان نادری است که در این طبیعت رشد کرده، این پرنده
ترکیبی از آهو و پرنده است، چالاک در حرکت و فربه همچون بوقلمون، از
حیواناتی است که بسیار مورد توجه کشورهای عربی است.
آهو،جبیر،گله های گورخر آسیایی، انواع خزندگان چون مار ونوعی ازیوزپلنک
که نسل آن درحال انقراض است دراین منطقه مشاهده شده است که البته با توجه
به خشکی حوض سلطان تغییراتی در کیفیت و کمیت حضور این موجودات ایجاد شده
است.
به گفته یکی ازکارشناسان محیط زیست، استفاده وحفظ ذخایرکویر وزیستگاههای
طبیعی ازاهداف مهم این سازمان است لذا در این راستا بایدسرمایه گذاری لازم
صورت پذیرد.
"حمیدموسوی" اضافه کرد: امروزه بیشترین توجه مردم به اماکن تفریحی بافضاهای
سبز است حال آنکه قم با داشتن ظرفیت های لازم وایجاد سرمایه گذاری می تواند
موجبات توجه به ذخایر طبیعی این شهر را فراهم سازد.
وی بیش از 80 درصد مسافران به قم را زایران اماکن مذهبی دانست و بیان
داشت: در صورتی که بتوان امکانات و زمینه های ورود به اماکن تفریحی و طبیعی
استان را فراهم کرد، قادر به جذب توریست تاریخی نیز هستیم.
هنوز سرمایه گذاری مناسبی بر روی اماکن زیست محیطی و طبیعت بکر استان
قم صورت نگرفته،حال آنکه ایجاد فضاهای مناسب در این اماکن می تواند عامل
جذب توریست های داخلی و خارجی و ارزآوری اقتصادی برای پیشرفت استان باشد.
دریاچه حوض سلطان قم نیز که پیش از این به آن اشاره شد، در شمال استان
واقع شده و دارای وسعت هفت هزار و 428 هکتار است که به دریاچه قم، دریاچه
شاهی و ساوه مشهور است.
گردشگران خارجی در سفرنامه های خود این دریاچه را بخشی از دریای بزرک
ساوه دانسته که در روز تولد پیامبراعظم (ص ) همراه با فروریختن طاق کسرا
خشک شده است.
آبهای ورودی به این منطقه به دلیل عبور از طبقات نمکی شور بوده و در
زمستان که سطح دریاچه گسترش می یابد اراضی باتلاقی اطراف را آب فرا گرفته
و دریاچه بزرگتر می شود.
این دریاچه باوجود بسته شدن سدهای مختلف و خشکی دربیشترطول سال همچنان
محل تردد پرندگان مهاجر چون غاز خاکستری، حواصیل، آنقوت و لک لک از نقاط
مختلف می باشد.
رشد گیاهان نمک دوست و خشکی پسند خارشتر، گونه، گزن گون و انواع دیگر
با خاصیت های دارویی عامل مهمی در ایجاد چشم اندازهای طبیعی می باشد.
مناطق کویری به ویژه مناطقی که دارای برکه و چشمه های آب هستند بسیار
مورد توجه توریستهایی به خصوص از کشورهایی نظیر آلمان که 250 روز در سال
از وجود آفتاب بی بهره است برای آفتاب گیری ، است.
اما اماکن دیدنی قم تنها به کویر معطوف نمی شود، بلکه اماکن کوهستانی
چون منطقه حفاظت شده پلنک دره با وسعت 36 هزار کیلومتر در 50 کیلومتری
جنوب غربی قم قرار دارد.
پوشش گیاهی مناسب ازشاخص ترین گونه ها شامل "گز، بادام، گون،کلاه میرحسن"
می باشد و تنوع جانوری آن نیز شامل کبک، تیهو، بلدرچین، کل و بز، قوچ و
میش ، گرک، گراز، شغال و روباه است.
2451/550/601