مسجد جامع سنندج نمادی از معماری ایرانی اسلامی
..................................................
تهران ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 89/01/04
اجتماعی.مسجد دارالاحسان.فرهنگ اسلامی
مسجد دارالاحسان سنندج به عنوان نمادی از معماری و فرهنگ ایرانی اسلامی یکی
از بناهای تاریخی استان کردستان است که هر ساله خیل عظیمی از مشتاقان به
فرهنگ ایرانی از آن بازدید می کنند.
مسجد دار الاحسان یا مسجد جامع سنندج که در خیابان امام خمینی (ره ) این
شهر واقع شده، از ابنیه های مهم هنر دوران قاجار و محلی برای رشد و تربیت
اساتید و علمای دینی کردستان بوده است.
این مسجد که دارای دو هزار و 362 متر مربع مساحت و یک هزار و 862 متر
مربع زیر بناست، در دوران امان الله خان اردلان ساخته شده است.
این شخص که بنا به روایتها و شواهد مکتوب تاریخی، حاکمی کاردان و با
درایت بوده، همواره در جهت رونق شکوفایی و آبادانی سنندج تلاش کرده به
طوریکه هسته های مهم شهری در زمان وی بوجود آمده است.
وی در دوران حکومت 27 ساله خویش (1214 تا 1240 ه .ق ) علاوه بر بنای مسجد
مزبور، عمارات دیگری چون عمارت خسروآباد، حمام ظهیر(خان ) و عمارت سرهنگ
را از خود به یادگار گذاشت که هر کدام از آنها از سبک خاص معماری و
تزیینات ویژه ای برخوردار می باشد.
بنا بر اشعار موجود در این مسجد که بوسیله میرزا صادق اصفهانی متخلص به
ناطق و میرزا فتح الله خرم سنندجی متخلص به خرم سروده شد، ساخت مسجد در
سالهای 1227 ه .ق تا 1228 ه .ق انجام گرفته است.
امان الله خان برای بنای این مسجد و قلعه حکومتی و سایر بناهای خود از
اصفهان، مهندس، معمار، کاشیکار و نجار آورده و حتی شاعر را هم از اصفهان
خواسته است.
گرچه بر اساس روایت ریش سفیدان در ساخت مسجد مزبور استاد کاران سنندجی
نیز دخیل بوده اند ولی تا به حال سند مکتوب و قاطعی در این رابطه بدست
نیامده است.
مسجد دارالاحسان شامل دو ایوان یکی رو به شرق و یکی رو به جنوب است و
ایوان جنوبی هم از لحاظ وسعت و هم تزیینات نسبت به اوان شرقی دارای اهمیت
بیشتر می باشد.
شبستان مسجد دارای 35 گنبد است که بر روی 24 ستوان سنگی (چهار ردیف شش
تایی ) قرار گرفته اند و ستونهای شبستان با شکل مارپیچی مجاری شده اند و
به این لحاظ می توان آنرا با مسجد وکیل شیراز و ستونهای حمام تاریخی
روستای قصلان در شهرستان قروه قابل مقایسه دانست.
مسجد مزبور همچنین دارای طاقها، طاقنماها و رواقهایی است که دارای
تزیینات کاشیکاری و آجرکاری و کتیبه های متعدد است و دو گلدسته بلند و
زیبا در دو بالای دو پایه کناری ایوان شرقی قرار گرفته که زیبایی و عظمت
ومسجد را دو چندان کرده و از این جهت می توان ایوان شرقی و گلدسته ها را
با مسجد جامع عتیق قزوین مقایسه نمود.
مسجد دارالاحسان سنندج درگذشته دارالعلم و مرکزی برای اشاعه مذهب شافعی
بوده و استادان زیادی در آن پرورش یافته و به درجات عالی علمی رسیده اند.
در اصل صحن فعلی مسجد قبلا حیاط مدرسه بوده و حجره های اطراف آن به تعداد
دوازده حجره نیز به عنوان محل تدریس و سکونت طلاب و اساتید مورد استفاده
بوده است.
به منظور تامین مخارج و معاش طلاب موقوفاتی برای این مسجد در نظر گرفته
شده که در تواریخ مزبور کردستان ذکر شده و از جمله آنها می توان اخلیجان
(قلیچیان فعلی ) و باغ خانه و زمین آن در سنندج و روستای قلیان را نام برد
این مساله حاکی از این است که مسجد دارالاحسان در ادوار گذشته محل فراگیری
علوم اسلامی بوده و یکی از مقاصد بانی آن رقابت با مدارس علوم اسلامی
کردستان عراق و بر اساس مدارک موجود تا پایان قاجاریه از مهمترین مدارس
علوم دینی اهل تسنن کشور محسوب می شده است.
علاوه بر حجره طلاب و مدرس (محل تدریس ) که از جمله عناصر فضایی و کارکردی
مساجد و مدارس است و اتاقهای خادم و سرویسهای بهداشتی در صحن مسجد در نظر
گرفته شده است.
فضای داخلی حیاط از نظر تزیینات کاشیکاری دارای اهمیت فراوانی بوده و
تزیینات آجرکاری لعابدار و معقلی و همچنین گلدسته ها در قسمت غربی در
نهایت عظمت و زیبایی خود نمایی می کند.
نقوش اسلیمی ( گل و گیاه ) با نقوش هندی گره چینی های معقلی که بوسیله
کاشیهای هفت رنگ و اجرکاری لعابدار ایجاد شده ، اهم تزیینات این مسجد را
شامل می شود.
همچنین در قسمتهای مختلف مسجد از جمله شبستان و ایوانها آیاتی از قرآن با
خطی شبیه خط کوفی بر روی کاشی نوشته شده که بطور تخمین دو ثلث قرآن را
تشکل می دهد.
کتیبه های متعددی از اقدامات شاهان و حکمرانان در استان کردستان نیز در
بخش هایی از مسجد وجود دارد که به لحاظ بیان وقایع تاریخی دارای اهمیت
فراوانی می باشند.
533/ 3404
شماره 026 ساعت 10:53 تمام