ضرورت متناسب بودن نرخ سود بانكی با نرخ تورم

به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، طرح كاهش نرخ سود بانكی و رسیدن آن به 15 درصد در شرایطی می‌تواند نتایج مثبتی داشته باشد كه نرخ اعطای تسهیلات نیز به همان نسبت كاهش یابد تا بانك‌ها بتوانند در شرایطی قرار بگیرند كه جوابگوی واحدهای تولیدی باشند.
در زمینه كاهش نرخ سود بانكی و آثار و تبعات آن، «مهدی پازوكی» اقتصاددان در گفت وگو با گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا گفت: نرخ سودبانكی باید برابر با نرخ تورم به اضافه یك تا 2 درصد باشد. اگر از مكانیسم های كارشناسی و علم اقتصاد برای تعیین نرخ سود بانكی استفاده كنیم قطعا موفق خواهیم شد.
پازوكی تصریح كرد: ما كشور را گران اداره می كنیم به دلیل این كه با پدیده ها كارشناسانه برخورد نمی كنیم. چرا در نروژ كه كشوری نفتی است، نرخ سود زیر یك درصد است. در این كشور صندوق ذخیره ارزی حدود 1000 میلیارد دلار پول دارد.
در ادامه متن كامل گفت وگو با پازوكی آمده است:
** ایرنا: یكی از ابزارهای نظام پولی، كاهش نرخ سود بانكی است. در این زمینه دیدگاه های متفاوتی مطرح شده است. نرخ سود بانكی در 15 درصد متوقف شد ، ارزیابی جنابعالی در زمینه مخاطرات و فواید كاهش نرخ سود بانكی چیست؟
** پازوكی: یكی از مشكلاتی كه اقتصاد ایران در سال های اخیر داشته و بر خلاف سیستم بانكی كشورهای توسعه یافته، ربوی بودن سیستم بانكی است. این سیستم ربوی حتی بودجه دولت را به این سمت سوق داده است. برای نمونه اوراق مشاركت با نرخ سود 18 درصد چاپ می شود، در حالی كه پروژه هایی كه به بهره برداری می رسند نه تنها سودی ندارد بلكه زیان هم دارد. در این میان نكته جالب این است كه سود از بودجه عمومی دولت داده می شود و همین مساله به بی انضباطی اقتصادی می انجامد.
معتقدم كه نرخ سودبانكی باید برابر با نرخ تورم به اضافه یك تا 2 درصد باشد. در كشوری مانند ژاپن نرخ بهره حدود صفر درصد است. شما چه یك دلار و چه یك میلیون دلار پول را در اختیار سیستم بانكی قرار دهید، مبلغی حدود500 ین ژاپن از شما پول می گیرند؛ همچنین زمانی كه می خواهید پول خود را دریافت كنید نیز باید 1000ین بپردازید. در واقع از خدمات بانكی كارمزد گرفته می شود.

** ایرنا: به نظر شما تا چه اندازه ای از كارمزدهای بانكی در نظام پولی ایران استفاده شده است؟
** پازوكی: در ایران متاسفانه كارمزد بانكی در حد صفر است. در بسیاری موارد بانك ها اصلا كارمزد نمی گیرند و وام هایی با سودهای بالا می دهند. بر این اساس تسهیلاتی را با نرخ های سود بالا در اختیار گیرندگان وام قرار می دهند. ما اقتصاد را بر مبانی علمی و شرعی اداره نمی كنیم. اوراق مشاركتی كه برای پروژه ها استفاده می شود معلوم نیست سودش به كدام پروژه می رود.
ما كشور را گران اداره می كنیم به دلیل این كه با پدیده ها كارشناسانه برخورد نمی كنیم. چرا در نروژ كه كشوری نفتی است، نرخ سود زیر یك درصد است. در این كشور صندوق ذخیره ارزی حدود 1000 میلیارد دلار پول دارد. بنابر این نفت باعث مشكلات اقتصادی ما نیست.

**ایرنا: به نظر شما میانگین سود بانكی براساس نرخ تورم باید چه میزان باشد. همچنین آیا تعیین نرخ سود بانكی را می توان به صورت دستورالعملی اجرایی كرد؟
**پازوكی: سود بانكی باید متناسب با تورم و حداكثر 2 درصد بیشتر از نرخ تورم باشد. در گزارش بانك مركزی نرخ تورم حدود 10 درصد است، بر این اساس باید نرخ سود بانكی حداكثر 12 درصد باشد. پس نباید سود بانكی 22 درصد باشد. یكی از معضلات این بود كه طی سال های اخیر موسساتی با پرداخت وام هایی با نرخ سود بالا وارد عرصه بانكی شدند.
بنده معتقدم كه نرخ سود بانكی باید در بازار پول به وسیله عرضه و تقاضا تعیین شود. بر این اساس با نرخ دستوری كاملا مخالفم و معتقدم نمی تواند چندان مفید به فایده واقع شود. ما اگر از مكانیسم های كارشناسی و علم اقتصاد برای تعیین نرخ سود بانكی استفاده كنیم قطعا موفق خواهیم شد اما اگر دولت به صورت دستوری نرخ سود را تعیین كند همین بلبشوی بازار بوجود می آید. در شرایط فعلی نرخ سود بانكی بالا است و این نرخ سود باید با اصلاح ساختار و نظام بانكی و سیستم پولی كاهش پیدا كند. برای نمونه تولید ناخالص داخلی ما 10 درصد ژاپن است. در حالی كه ژاپن 10 برابر ما تولید ناخالص داخلی دارد، نرخ سود بانكی این كشور در حد صفر است.

** ایرنا: از نگاه شما كاهش نرخ سود بانكی چه تاثیری بر رونق تولید و افزایش صادرات دارد. آیا می توان بخشی از مشكلات تولید كنندگان را با كاهش نرخ سود بانكی رفع كرد؟
** پازوكی: سود بانكی در واقع نرخ تنزیل پول است. اگر زمانی نرخ سود افزایش پیدا كند، هزینه تسهیلات نیز بالا می رود یعنی برای تولید كننده وقتی نرخ سود بالا می رود هزینه به دست آوردن پول نیز افزایش پیدا می كند. در نتیجه هزینه تولیده كننده با بخشی از هزینه های تولید بالا می رود، زیرا باید بخشی را بابت سود و نرخ سود بدهد. بنابر این اگر ما بتوانیم سود را متعادل كرده و كاهش دهیم قطعا هزینه تولید كاهش پیدا می كند.
براین اساس یكی از دلایل این كه پول ها در بخش تولید نمی آید اما در بخش دلالی و واسطه گری وارد می شود به جهت این است كه تولید مشكلاتی چون مالیات، بیمه و غیره دارد. مشكلی كه در اقتصاد ایران وجود دارد این است كه پس انداز به سرمایه گذاری تبدیل نمی شود. دلیل آن نیز به هزینه بالای تولید بازمی گردد.

** ایرنا: به باور كارشناسان كاهش نرخ سود بانكی رابطه ای مستقیم با نرخ سود تسهیلات دارد، از این رو با كاهش نرخ سود بانكی، نرخ تسهیلات نیز باید كاهش پیدا كند. این مساله به افزایش نرخ تورم می انجامد، به نظر شما چه سازوكاری را می توان برای كاهش نرخ سود بانكی در نظر گرفت كه منجر به انبساط پولی و افزایش تورم نشود. دیدگاه شما در این زمینه چیست؟
** پازوكی: اگر ما انضباط اقتصادی را به اقتصاد ایران برگردانیم این مشكلی كه شما اشاره كردید، اتفاق نخواهد افتاد. بر این اساس باید سه نوع انضباط اقتصادی را در نظر داشتنه باشیم؛ نخست انضباط پولی است كه باید در سیستم بانكی به وسیله بانك مركزی و سیستم بانكی اتفاق بیفتاد . دوم انضباط مالی است كه باید در سند بودجه دولت در نظر گرفته شود. سومی نیز انضباط اداری است. بنابر این اگر انضباط پولی، مالی و اداری در سیستم اتفاق بیافتاد، نتیجه اش انضباط اقتصادی می شود.

** ایرنا: برخی معتقدند كه وضعیت نرخ سود بانكی بر بخش مسكن تاثیر دارد، ارزیابی شما در این زمینه چیست؟
پازوكی: نرخ سود بانكی بر سایر متغیرهای اقتصادی اثر می گذارد. زمانی كه نرخ سود بانكی افزایش پیدا می كند، فردی كه می خواهد مسكن بخرد هزینه اش افزایش پیدا می كند. بر این اساس نرخ سود بانكی بر بخش مسكن اثرگذاری دارد.

** ایرنا: چگونه می توان با كاهش نرخ سود بانكی، آسیب پذیری اقتصاد را كاهش داد. آیا این مساله ریشه های فكری و زمینه های تاریخی دارد؟
** پازوكی: مشكل این است كه نگاه ما به جهان یك نگاه قدیمی است. ما باید این نكته را در نظر داشته باشیم كه در شرایط فعلی هدف مخالفان ایران نگه داشتن كشور ما در فقر و انزوای بین المللی است. روش كار مخالفان ایران هم جلوگیری از سرمایه گذاری در اقتصاد ایران است. باید این مساله رادر نظر داشته باشیم كه جهان مدرن را اندیشه های مدرن می سازند نه ابزارهای مدرن. از این رو با مدیریت سنتی دوران پیش از انقلاب صنعتی نمی توان یك جامعه مدرن و صنعتی را اداره كرد.
بنابر این در شرایط فعلی اگر ما با مشكلات اقتصادی برخورد علمی كنیم قطعا می توانیم به پیشرفت و توسعه دست پیدا می كنیم. اما با دیدگاه های سنتی امكان ندارد كه بتوانیم در جهان عرض اندام كنیم. برای نمونه كشور سنگاپور كه از شهر تهران كوچكتر است در سال 2016 میلادی به تنهایی 65 میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی جذب كرده در حالی كه ایران در سال 2015 حدود 874 میلیون دلار سرمایه گذاری خارجی جذب كرده است.

پژوهشم**458** 1601**خبرنگار: محمد ستاری** انتشار: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.