دورخیز تهران برای دستیابی به سهم بیشتر در اقتصاد آسیا

به گزارش ایرنا، قرار است «حسن روحانی» رییس جمهوری اسلامی ایران، در پاسخ به دعوت «سرژ سركیسیان» همتای ارمنی خود، یكم دی ماه به ارمنستان سفر كند.
قزاقستان و قرقیزستان در منطقه آسیای مركزی نیز مقصد بعدی سفر روحانی اعلام شده است.
رییس جمهوری در سفر به این سه كشور درباره ابعاد مختلف مناسبات دوجانبه با همتایان خود تبادل نظر می كند.
ارمنستان، قزاقستان و قرقیزستان از كشورهای مستقل همسود یا مشترك المنافع (استقلال یافته از اتحاد جماهیر شوروی) به شمار می روند كه ایران زمینه های اقتصادی مشتركی با هر یك دارد.
از سوی دیگر، این سه كشور به همراه روسیه و بلاروس مجمع اقتصادی اوراسیا را تشكیل می دهند.
مجموع مساحت كشورهای عضو این اتحادیه بیش از 20 میلیون كیلومترمربع و جمعیت آن فراتر از 180 میلیون نفر است كه تولید ناخالص داخلی آن در سال 2013 میلادی نزدیك به چهار هزار میلیارد دلار (بر اساس معیار برابری قدرت خرید) بود.
با آغاز كار اتحادیه اقتصادی اوراسیا، بازار بزرگی در چارچوب قوانین سازمان جهانی تجارت ایجاد می شود، تبادل كالا میان اعضا بهبود می یابد و تسهیلات بسیاری در این زمینه برای كشورهای عضو فراهم می آید.
ایران به عنوان یك كشور مرتبط با اعضا، ‌می تواند از مزایای این اتحادیه بهره ببرد؛ به گونه ای كه وزیر صنعت، معدن و تجارت جمهوری اسلامی ایران شانزدهم آذرماه گفت: موافقتنامه تجارت ترجیحی با كشورهای عضو مجمع اقتصادی اوراسیا شاید تا یكی دو ماه آینده به امضا برسد.
وی افزود: پس از امضای موافقنامه تجارت ترجیحی با مجمع اقتصادی اوراسیا، به سوی تجارت آزاد با این كشورها حركت می كنیم.
دبیر ایرانی كمیسیون مشترك اقتصادی ایران و روسیه نیز بیست و دوم آذرماه اعلام كرد: مذاكرات فشرده ای برای پیوستن به موافقتنامه تعرفه گمرك اتحادیه اوراسیا در جریان است.
وی گفت: تلاش می شود با ورود به این اتحادیه تعرفه 50 تا 60 قلم كالا را به صفر برسانیم تا افزون بر بازار روسیه، بازار بسیاری از كشورهای عضو این اتحادیه گمرگی برای ایران باز شود.
همچنین قرار است یك دالان بین المللی با نام «تراسیكا» با كمترین هزینه و زمان برای اتصال ایران، تركمنستان، قزاقستان، ازبكستان، تاجیكستان و قرقیزستان در آسیای مركزی، گرجستان، ارمنستان و جمهوری آذربایجان در منطقه قفقاز و بلغارستان، اوكراین، رومانی، مولداوی و تركیه در حاشیه دریای سیاه به بازارهای جهانی و بندرهای اروپایی كشیده شود.
دبیركل تراسیكا هشتم شهریورماه در سفر به تهران گفت: ایران نقش مهمی میان 14 كشور عضو تراسیكا دارد.
با پیوستن ایران به این دالان بین المللی از سال 1388، مسیر جنوبی كه از مرز تركمنستان وارد ایران و سپس از مرز بازرگان وارد تركیه می شود برای تبادل كالا بین اروپا و كشورهای آسیای مركزی و چین بهبود می یابد.

** ایروان؛ در مسیر ارتباط با باكو و اروپا
بررسی آمار گمرك جمهوری اسلامی ایران نشان می دهد ارزش صادرات هفت ماهه ایران به ارمنستان 144 میلیون و 255 هزار و 99 دلار بود و در همین مدت از این كشور 9 میلیون و 709 هزار و 360 دلار كالا وارد كرد.
بنابراین تراز تجاری بین دو كشور مثبت 134 میلیون و 545 هزار و 739 دلار به سود ایران است.
شیشه، كندانسور، لوله های مسی، تلمبه های هوا، تجهیزات سردكننده یا منجمدكننده، لوازم آشپزخانه، هیپوكلریت سدیم، پیاز و موسیر، خرما، انگور، كیوی، هندوانه، جوجه یكروزه گوشتی، بیسكویت، پلی استیرن، قیرنفت، سنگ های مرمر و تراورتن، پشم شیشه و... از كالاهای صادراتی ایران به جمهوری ارمنستان به شمار می روند.
ایران برخی كالاها مانند دستگاه های حفاری، آلیاژهای آلومینیوم، تریلرهای سردخانه دار، اشیای سرامیكی نسوز، اجزا و قطعات ماشین، قراضه و ضایعات باطری ها، واكسن های دامپزشكی، دستگاه های فرستنده رادیویی،‌ قطعات عایق، وسایل نقلیه موتوری، ماشین های آهنگری یا منگنه كاری، لاشه و شقه حیوانات، چوب اره شده و... را در هفت ماهه امسال از جمهوری ارمنستان وارد كرد.
ارمنستان در همسایگی جمهوری آذربایجان، تركیه و گرجستان قرار دارد و می تواند راهی برای انتقال كالاهای ایرانی به اروپا باشد.
پانزدهم آذرماه در چهاردهمین نشست كمیسیون مشترك همكاری های ایران و ارمنستان كه با حضور وزیر زیرساخت های انرژی و منابع طبیعی این كشور در تهران برگزار شد، وزیر نیرو جمهوری اسلامی ایران از امضای سند جامع همكاری در زمینه های انرژی، تبادل برق، گاز طبیعی، مسائل زیست محیطی رودخانه ارس، همكاری های بانكی و بیمه ای، ایجاد منطقه آزاد تجاری در خاك ارمنستان و گسترش همكاری های تجاری و اقتصادی خبر داد.
«حمید چیت چیان» افزود: این سند در آستانه سفر رییس جمهوری به این كشور امضا شد.
چیت چیان اضافه كرد: توسعه مسیرهای شمال- جنوب بویژه در زمینه انتقال برق از طریق ارمنستان و روسیه و راه های حمل و نقل جاده ای و ریلی نیز در این سند جامع مورد توافق قرار گرفت.
وی تصریح كرد: اینك ظرفیت تبادل برق دو كشور 300 مگاوات است كه از طریق دو خط انتقال انجام می شود و با ساخت یك خط انتقال جدید كه با سرمایه گذاری ایران در حال انجام است، ظرفیت انتقال برق به چهار برابر میزان كنونی- یعنی یك هزار و 200 مگاوات- افزایش می یابد.
وزیر نیرو جمهوری اسلامی ایران از گازرسانی به دو شهر ارمنستان با همت شركت ملی گاز ایران خبر داد كه بر پایه این سند جامع اجرا می شود.
وی ابراز امیدواری كرد در آینده نزدیك توربین های بادی ساخت ایران در ارمنستان به بهره برداری برسد.
به گفته این مسئول، سند دیگری برای همكاری بین موسسه های تحقیقاتی دو كشور امضا شد.
معاون اول رییس جمهوری اسلامی ایران نیز همان روز در دیدار وزیر ارمنستانی، توسعه همكاری های بانكی و گمركی برای افزایش حجم مبادلات دو كشور را ضروری دانست و افزود: متاسفانه روابط اقتصادی و حجم تجارت میان دو طرف متناسب با روابط سیاسی و عزم و اراده مسئولان بلندپایه دو كشور برای افزایش تعاملات افزایش نیافته است و جا دارد كمیسیون مشترك دوجانبه در این زمینه بیشتر فعال باشد.

** آستانه؛ سه راه مسیرهای بین المللی
قزاقستان با حجم تجارت خارجی 119 میلیارد و 451 میلیون دلار در سال گذشته میلادی رتبه سوم را میان كشورهای عضو سازمان همكاری های اقتصادی (اكو) به دست آورد؛ ارزش صادرات این كشور 78 میلیارد و 238 میلیون دلار و واردات آن 41 میلیارد و 213 میلیون دلار است.
مهمترین كالای صادراتی قزاقستان كه یكی از اعضای مهم سازمان همكاری شانگهای نیز به شمار می رود، نفت، فلزات آهنی و غیرآهنی، مواد شیمیایی، غلات، پشم و گوشت است. همچنین اقلام عمده وارداتی آن را ماشین ها و قطعات آن، محصولات صنعتی، گاز طبیعی و كالاهای معدنی تشكیل می دهد.
ارزش صادرات ایران به قزاقستان در هفت ماهه امسال بر پایه آمارهای گمرك جمهوری اسلامی ایران به 79 میلیون و 798 هزار و 71 دلار رسید. در همین مدت از این كشور 48 میلیون و 972 هزار و 383 دلار كالا وارد ایران شد.
تراز تجاری دو كشور مثبت 30 میلیون و 825 هزار و 688 دلار به سود ایران است.
اقلام صادراتی ایران شامل ظروف شیشه ای، لوازم خانه داری و خوراك پزی، بخاری، كولرهای آبی، نشیمن های فلزی، كفپوش، كاشی، سیمان، سنگ مرمر، تراورتن، رخام، پشم شیشه، چرم، كاغذ، قند و شكر، شكلات، پسته، چای، خرما، انگور، آلو، رب گوجه فرنگی و... می شود.
قزاقستان نیز كالاهایی مانند ماشینك های اكسترودینگ، كانتینرها، ابزار فرز، اجزا و قطعات موتور، موتورهای پیستونی، دستگاه های تهویه، محصولات آهنی یا فولادی، لوله های حفاری، پیچ و مهره، اكسیدآلومینیم، جو، گندم، دانه كتان، عدس، تفاله نشاسته و... به ایران فرستاد.
قزاقستان با روسیه، چین، قرقیزستان، ازبكستان و تركمنستان همسایه است. سواحل شمال شرقی دریای خزر نیز در خاك این كشور قرار دارد و از این نظر همسایه آبی ایران به شمار می رود.
بیست و یكم آذرماه پانزدهمین نشست كمیسیون مشترك همكاری‌ اقتصادی، تجاری، علمی، فنی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری قزاقستان در تهران برگزار و اعلام شد اكنون 114 شركت در 14 پروژه ایرانی با اعتبار یك میلیارد و 400 میلیون دلار سرمایه ایرانی كار می كنند.
در این نشست، توافقنامه ای در 58 بند در بخش های گمرك، مالی و بانكی، بخش كشاورزی و آب، حمل و نقل جاده ای، دریایی و هوایی، ارتباطات، پتروشیمی، گردشگری، فرهنگی، بهداشتی، تعاون، علمی- فناوری و معادن به امضای وزیر جهاد كشاورزی جمهوری اسلامی ایران و وزیر سرمایه گذاری و توسعه قزاقستان رسید.
قزاقستان در شرف پیوستن به موافقتنامه تاسیس دالان حمل و نقل بین المللی چهارجانبه موسوم به «موافقتنامه عشق آباد» قرار دارد كه بین ایران، عمان، تركمنستان و ازبكستان در حال نهایی شدن است.
وزیر سرمایه‌گذاری و توسعه قزاقستان در این نشست یادآوری كرد در موافقتنامه امضا شده درباره نقشه راه صنعتی سازی و حمل و نقل كه در سفر رییس جمهوری این كشور به تهران امضا شد، هشت طرح به ارزش یك میلیارد و 300 میلیون دلار وجود دارد كه تاكنون دو طرح اجرا شده و 6 مورد دیگر در حال اجراست.
وی اعلام كرد: قزاقستان با توجه به حضور در اتحادیه گمركی اوراسیا می‌تواند راه دستیابی بازرگانان ایرانی به بازار بزرگ 185 میلیون نفری منطقه باشد.
امسال خط هوایی مستقیم بین تهران و آلماتی (پایتخت پیشین قزاقستان) افتتاح و وزیر قزاقستانی برقراری خط مستقیم پروازی تهران- آستانه را خواستار شد.
رییس شورای مشترك بازرگانی ایران و قزاقستان نیز از نشست ماه فوریه (بهمن- اسفندماه) رییسان بانك های مركزی دو كشور در آلماتی خبر داد.

** بیشكك؛ مناسب برای صدور خدمات فنی و مهندسی
جمهوری قرقیزستان در زمینه كشاورزی، دامپروری، معادن زیرزمینی (بویژه طلا) و منابع آب غنی است اما در سایر بخش ها (صنعت، خدمات فنی مهندسی و كالاهای مصرفی) كشوری واردكننده و وابسته به خارج قلمداد می شود.
این كشور در سال گذشته میلادی با صادرات یك میلیارد و 650 میلیون دلار و واردات پنج میلیارد و 732 میلیون دلار، از حجم هفت میلیارد و 382 میلیون دلاری تجارت خارجی برخوردار شد و رتبه هشتم را میان كشورهای عضو اكو به دست آورد.
مهمترین كالاهای صادراتی قرقیزستان غلات، فلزات گرانبها، تنباكو، پنبه و ضایعات آلومینیوم و مهمترین كالاهای وارداتی آن محصولات معدنی، گاز طبیعی، خودرو، منسوجات، سوخت است.
بر پایه آمارهای گمرك جمهوری اسلامی ایران، در هفت ماهه امسال ارزش صادرات ایران به قرقیزستان 13 میلیون و 912 هزار و 544 دلار و ارزش واردات از این كشور یك میلیون و 983 هزار و 542 دلار بود.
تراز تجاری دو كشور مثبت 11 میلیون و 929 هزار و 2 دلار به سود ایران است.
كالاهای صادراتی ایران به قرقیزستان لوازم آشپزخانه، ظروف شیشه ای، چراغ ها و وسایل روشنایی، فراورده های زیبایی و آرایشی، هیپوكلریت كلسیم، پلیمرهای پروپیلن، پلی اتیلن، لوله و شیلنگ، لنت ترمز، مواد پلاستیكی، مخلوط كن های بتون و ملات، مبلمان، مشعل های كوره، شیشه، كاغذدیواری، كاشی، چسب، كتاب، بروشور، جزوه و مطبوعات، صابون، كفش، كلاه، ژاكت، نخ، لبنیات، شكلات، شیرینی، گلوكز، مربا، پسته، خرما و... بود.
در این مدت از قرقیزستان كالاهایی مانند ماشین های سنگ زنی و تراش، استابیلایزر، البسه، لاشه و شقه حیوانات، لوبیای سفید و... وارد شد.
سفر سال 1392 رییس جمهوری اسلامی ایران به بیشكك برای شركت در نشست سران شانگهای و سفر متقابل «الماس آتامبایف» رییس جمهوری قرقیزستان در چهاردهم شهریور 1394 به تهران به عنوان نخستین مقام بلندپایه ای كه پس از توافق برجام به ایران آمد، نقطه عطفی را در روابط دوجانبه رقم زد.
در سفر آتامبایف به تهران هشت سند دوجانبه شامل یادداشت تفاهم همكاری در زمینه كشاورزی، موافقتنامه انتقال محكومان، برنامه همكاری وزارتخانه‌های امورخارجه، یادداشت تفاهم همكاری رسانه‌ای، یادداشت تفاهم همكاری در زمینه انرژی، یادداشت تفاهم همكاری در زمینه حمل و نقل هوایی، یادداشت تفاهم همكاری اتاق‌های بازرگانی و یادداشت تفاهم همكاری‌های كنسولی، به امضای وزیران و مسئولان دو طرف رسید.
تاكنون 11 كمیسیون مشترك همكاری های اقتصادی بین ایران و قرقیزستان برپا شده است كه آخرین آن اردیبهشت ماه 1395 با حضور وزیر راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران در بیشكك بود كه در آنجا چهار سند همكاری اقتصادی و صدور خدمات فنی و مهندسی بین دو طرف امضا شد.
تهران- بیشكك روابط اقتصادی و تجاری متعددی در زمینه های گوناگون دارند كه یكی از آنها اتصال شبكه برق با اجرای طرح «كاسا1000» است.
هجدهم آبان ماه سرپرست مركز پشتیبانی صنایع آب و برق و توسعه صادرات وزارت نیرو به ایرنا اعلام كرد: اتصال شبكه برق ایران و تاجیكستان و ارتباط الكتریكی دو كشور از طریق افغانستان و پاكستان در قالب طرح كاسا 1000 امكانپذیر است كه براساس این طرح تاجیكستان و قرقیزستان در آسیای مركزی به افغانستان و پاكستان سالیانه 1300 مگاوات برق صادر می كنند.
«همایون حائری» گفت: در مرحله نخست خط فشار قوی 500 كیلوواتی از «دتكه» قرقیزستان به خجند تاجیكستان به طول 477 كیلومتر و سپس خط فشار قوی از تاجیكستان به افغانستان و پاكستان به طول 750 كیلومتر ساخته می شود.

** فرجام سخن
تراز تجاری كشور از پارسال تاكنون مثبت شده است؛ به گونه ای كه گمرك جمهوری اسلامی ایران ششم آذرماه از افزایش 5.74 درصدی صادرات هشت ماهه غیرنفتی كشور در همسنجی با پارسال و ثبت عملكرد بهتر از ماه پیشین خبر داد.
در این مدت ارزش صادرات غیرنفتی كشور به 28 میلیارد و 117 میلیون دلار رسید. این رقم پارسال 26 میلیارد و 590 میلیون دلار بود.
همچنین ارزش واردات كشور به 27 میلیارد و 383 میلیون دلار رسید كه در همسنجی با پارسال 94 صدم درصد افزایش نشان داد.
سفر مهرماه رییس جمهوری اسلامی ایران به ویتنام، مالزی و تایلند و حضور تازه وزیر امورخارجه كشور در هند، چین و ژاپن، تلاشی برای توازن بخشی به ارتباطات با كشورهای واقع در همه مناطق جهان و برقراری یا گسترش تعاملات تجاری بر پایه دیپلماسی اقتصادی تعریف می شود.
برنامه تازه روحانی برای سفر ارمنستان، قزاقستان و قرقیزستان نیز همسو با توجه دولت به ارتقای جایگاه بین المللی كشور به شمار می رود تا پس از تلاش برای گسترش تعامل با كشورهای آفریقا، اروپا و آمریكای لاتین، در گام تازه خود منطقه آسیا (شرق، جنوب شرق و مركز) هدف رایزنی های تهران قرار گیرد.
از سوی دیگر، حضور هیات اقصادی از بخش های دولتی و خصوصی در سفرهای دوره ای مقام های بلندپایه كشور فرصتی برای نمایندگان تجاری و بازرگانان دو طرف است تا زمینه های مشترك همكاری و نیازهای دوسویه را- با توجه به تراز مثبت تجاری با هر سه كشور- ارزیابی كنند و برای پوشش دادن به آنها و ورود به آن بازار آستین بالا بزنند.
در شرایط گشایش های پس از برجام و با توجه به اصول اقتصاد مقاومتی كه یكی از آنها تنوع بخشی به مبداهای وارداتی كشور و تامین كالاهای مورد نیاز از كشورهای مختلف است، توسعه روابط اقتصادی با شركای پیشین كه از نظر جغرافیایی و فرهنگی و اجتماعی همبستگی بیشتری با ایران دارند، به تداوم این روند و ارتقای آن كمك می كند.
همه جریان های جهانی چه ژئوپلیتیكی و چه ژئواكونومیكی باعث می‌شود كشورهای جهان در سطح منطقه‌ای و جهانی همگام شوند و به این ترتیب، جمهوری اسلامی ایران نیز باید با توجه به سیاست های اقتصاد مقاومتی به دنبال نقاط مشترك با همه كشورهای آسیای مركزی، بازیگران بزرگ شرق و جنوب شرق آسیا و دیگر كشورهای منطقه باشد.
اقتصام**1961** 2023**گزارشگر: مریم مسعود** انتشاردهنده: لطیف نكوئی