پلاستيك نفس هاي زمين را به شماره انداخت* راحله دهقاني

دنياي امروز به محيطي براي جولان مواد پلاستيكي تبديل شده است كه هر روز اين مواد به شكل محصولي جديد و كاربردي با رنگ و طرح هاي فريبنده در اختيار استفاده عموم قرار مي گيرد.

امروزه دامنه استفاده از اين محصولات از وسايل و ابزارهاي پيش پا افتاده روزمره گرفته تا وسايل فوق پيشرفته و استراتژيك گسترش يافته است كه در اين بين استفاده از مواد پلاستيكي به حدي براي افراد روزمره شده كه بيشتر افراد نمي توانند بدون كاربرد روزانه از اين مواد زندگي كنند.

يكي از مواد پلاستيكي داراي كاربرد فراوان در زندگي هاي امروزي كيسه هاي پلاستيكي است كه اين كيسه ها به علت مصرف روزانه و عمومي به صورت يكبار مصرف استفاده شده و تبديل فوري اين كيسه ها به زباله هاي غيرقابل بازيافت و حتي كثيف مشكلات و معضلات بسياري را براي محيط زيست بوجود آورده است.

به گفته كارشناسان بهداشت محيط، ايران جزو كشورهايي است كه سالانه مقادير زيادي لوازم پلاستيكي مانند كيسه هاي پلاستيكي را به صورت عمده توليد مي كند و اين به خاطر داشتن منابع نفتي و توليدات پتروشيمي فراوان است.

از طرف ديگر مهم ترين دليلي كه سبب استفاده هرچه بيشتر از اين كيسه هاي پلاستيكي شده است، قيمت ناچيز آنها در مقايسه با كيسه هاي پارچه اي و كاغذي است.

غافل از اينكه هزينه هاي جمع آوري، بازيافت و امحا اين مواد و از همه مهمتر هزينه ضرر و زيان زيست محيطي ناشي از پراكندگي اين مواد در محيط زندگي غيرقابل محاسبه و بسيار گزاف مي باشد.

به دنبال اين اقبال عمومي ايجاد شده در استفاده از اين مصنوعات دست ساخته، زباله هاي پلاستيكي امروزه به يكي از بزرگ ترين معضلات زيست محيطي تبديل شده است چرا كه اين محصولات به علت قابليت هاي فراوان و قيمت ارزان به شكل هاي مختلفي مورد استفاده قرار مي گيرند.

همه ما به راحتي از اين كيسه هاي پلاستيكي استفاده مي كنيم و در بيشتر مواقع نيز به راحتي آنها را دور مي اندازيم در حاليكه پلاستيك غيرقابل تجزيه است و كيسه هاي نايلوني و كيسه زباله به طور متوسط 500 سال در محيط باقي مي مانند.

اين كيسه هاي پلاستيكي به علت سبكي به راحتي به همراه باد همه جا پخش مي شوند و بيشتر آنها سر از دريا و مناطق طبيعي و حفاظت شده در مي آورند كه با اين كار موجبات آلودگي دريا و خاك و در نهايت محيط زيست فراهم مي شود از طرفي هم اگر اين مواد سوزانده شود به اذعان كارشناسان محيط زيست گازاسيد كلريدريك، گاز سمي ديوكسين و در نهايت آلودگي هوا را براي محيط ايجاد خواهند كرد.

متاسفانه امروزه در كشور ما استفاده از كيسه هاي يك بار مصرف به نوعي رفتار متمدنانه تبديل شده است درحالي كه در بسياري از كشورهاي پيشرفته كه خود اين فرهنگ را در برهه هاي زماني مختلف تجربه كرده اند، استفاده از اين مواد كاهش يافته است و در اين كشورها استفاده از كيسه هاي پارچه اي به مراتب رايج تر از كيسه هاي پلاستيكي است كه دليل آن هم آشنايي بيشتر مردم با مضرات اين كيسه ها و خطراتشان در طبيعت است .

در كشور ما نيز در ساليان گذشته استفاده از سبدهاي دايمي و پاكت هاي كاغذي در هنگام خريد رفتاري رايج و متداول بود و هيچ فروشنده اي جنس خود را در كيسه هاي پلاستيكي تحويل مشتري نمي داد اما استفاده از كيسه هاي پلاستيكي طي سال هاي اخير به شدت رايج شده است به گونه اي كه هيچ فروشگاهي نيست كه اجناس خريداري شده را هرچقدر جزيي و ناچيز در كيسه هاي پلاستيكي تحويل مشتري ندهد.

اين امر نيز باعث افزايش ميزان توليد و مصرف كيسه هاي پلاستيكي شده است از سويي ديگر وجود حجم بالاي اين كيسه ها در منازل براي شهروندان به مشكلات اين بخش دامن زده است چرا كه در بسياري از موارد شهروندان بسياري از كيسه ها را بلافاصله پس از خريد و بردن اجناس به منزل دور مي ريزند.

اگر هر يك از ما تنها لحظه اي به خطراتي كه محيط زيست و زمين را تهديد مي كند فكر كنيم متوجه خواهيم شد كه هر كس تنها به اندازه سهم خود در استفاده از اين كيسه هاي پلاستيكي محتاط عمل كند چه خدمتي به چرخه زيستي و محيط اطراف خود كرده است.

برگشت به فرهنگ گذشتگان و استفاده از كيسه هاي پارچه اي و كاغذي خود مي تواند جايگزين بسيار مناسبي براي بسياري از استفاده هاي روزمره افراد باشد.

همچنين اطلاع رساني در خصوص خطرات استفاده بي رويه از اين كيسه ها و مواد پلاستيكي نيز در پيشگيري از اين آسيب مدرن بي تاثير نخواهد بود.

اي كاش متوليان امر پيش از اين كه اين مواد پلاستيكي با نازلترين قيمت و به وفور در اختيار مردم قرار بگيرد در رابطه با عواقب و مضرات استفاده بيش از حد از اين محصولات اطلاع رساني هاي لازم را انجام مي دادند تا اينگونه فرهنگ استفاده افراطي از اين كالاها در زندگي مردم رخنه نمي كرد.

هم اكنون نيز بايد به مردم يادآوري كرد كه اين محيط زيست امانت فرزندانمان است كه چند سالي وظيفه صيانت از آن بر عهده تك تك ما قرار گرفته است كاري نكنيم كه در آينده سلامت و محيط زيست نسل هاي بعدي ما با مخاطرات جدي روبه رو شود.

با محدود كردن استفاده از اين مواد پلاستيكي مي توان بدون مشكل زندگي كرد اما با محيط زيستي آلوده و مملو از زباله هاي پلاستيكي غير قابل بازيافت نمي توان زندگي زيبايي داشت.

راحله دهقاني خبرنگار ايرنا مركز همدان