كارت سوخت در دوراهی طرح های تشویقی و تنبیهی

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، استفاده بهینه و كاهش مصرف سوخت و توزیع عادلانه یارانه ها از موضوعاتی است كه بارها در برنامه ها و اسناد بالادستی مورد توجه قرار گرفته است به طوری كه در بند 29 «سند الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت» نیز بر لزوم مدیریت مصرف و كاهش مصرف انرژی تاكید شده است.
با توجه به وضعیت ناگوار مصرف بنزین در كشور و حجم بالای قاچاق، عزم نهادهای مسوول برای بازگرداندن و احیای نقش كارت سوخت جدی شده است.
به نظر می رسد اكنون اجماع ملی برای بازگشت كارت سوخت و مدیریت مصرف شكل گرفته اما درباره جزییات و چگونگی اجرای طرح های مدیریت مصرف، هنوز تصمیم نهایی گرفته نشده است.
اگرچه در سال های اخیر پس از حذف سهمیه بندی، هیچ گاه كارت سوخت به طور رسمی حذف نشد اما رانندگان به استفاده از آن در زمان سوخت گیری تمایلی نداشته اند و در عمل كارت های سوخت جایگاه داران، جایگزین كارت های شخصی شده است.

** كنار گذاشتن تدریجی كارت های سوخت با حذف سهمیه بندی
با یكسان سازی نرخ بنزین و حذف سهمیه بندی در بهار 1394، فرایند حذف تدریجی كارت سوخت توسط مالكان خودروها آغاز شد.
رانندگان با حذف سهمیه بندی بنزین، به كارت سوخت به عنوان ابزاری مزاحم می نگریستند كه هیچ كارایی ندارد، زیرا به راحتی می شد با استفاده از كارت سوخت جایگاه داران سوخت گیری كرد.
بدین ترتیب به تدریج كارت سوخت از چرخه سوخت گیری رانندگان كنار گذاشته شد، حتی افرادی كه كارت خود را گم كرده بودند به سراغ آن نرفتند.
بی رغبتی به كارت سوخت تا آنجاست كه در دفترهای پستی انبوهی از كارت های سوخت وجود دارد كه رانندگان برای تحویل گرفتن آنها نیامده اند.
البته به تازگی پس از جدی شدن احیای كارت سوخت، مراجعه مالكان خودروهای فاقد كارت سوخت برای اخذ این كارت ها به پلیس + 10 و دفترهای پستی افزایش یافته است.

** كارت سوخت، ابزار مدیریت مصرف
استفاده از كارت سوخت مزایایی برای اقتصاد كشور دارد كه سبب جدی شدن بهره گیری دوباره از آن شده است.
حامیان احیای كارت سوخت تاكید می كنند با این كارت ها می توان جلو قاچاق سوخت را گرفت و در صورت كنار گذاشتن آنها، بهترین ابزار كنترل قاچاق از دست می رود.
بر اساس آمار غیررسمی، اكنون روزانه حدود 10 میلیون لیتر بنزین به كشورهای همسایه قاچاق می شود كه در صورت تشدید كنترل ها از طریق كارت سوخت، جلو آن گرفته می شود.
در واقع، در صورت حذف سامانه هوشمند و كارت سوخت، دولت مهمترین ابزار برای جمع آوری دقیق میزان مصرف خودروها را كه در جلوگیری از قاچاق سوخت نیز كاربرد دارد، از دست می دهد.
البته كارت سوخت برای خود مخالفانی نیز دارد كه برخی از آنان حذف دایمی كارت سوخت را خواستارند. به نظر آنان استفاده از كارت های سوخت (بدون سهمیه بندی)، بی فایده است و باعث اتلاف وقت رانندگان در زمان سوخت گیری می شود.

** طرح های تشویقی و تنبیهی برای استفاده از كارت های سوخت
جدی ترین طرح برای احیای كارت سوخت، بازگشت سهمیه بندی است كه بر اساس آن، سهمیه مشخص (مثلا 60 لیتر در ماه) برای خودروهای سواری با نرخ یارانه ای تعیین می شود كه مازاد بر آن به صورت غیریارانه ای محاسبه می شود.
اجرای این طرح در شرایط فعلی با ابهام هایی همراه شده است و شنیده می شود شاید این طرح برای امسال اجرا نشود.
البته برای استفاده از كارت سوخت بدون سهمیه بندی نیز طرح های تشویقی و تنبیهی دیگری مطرح شده است.
براساس طرح تشویقی، برای آن دسته از دارندگان خودرو كه در زمان مراجعه به جایگاه ها به جای كارت سوخت جایگاه داران از كارت های سوخت شخصی استفاده كنند، جایزه ای تعلق می گیرد.
جوایزی كه تاكنون پیشنهاد شده شامل سهمیه های خاص و یا تخفیف در قیمت بنزین است كه البته هیچ كدام نهایی نشده است.
اگرچه پرداخت جایزه به عنوان یكی از راه های تشویق استفاده از كارت سوخت مطرح است، با توجه به كمبود منابع مالی دولت و یارانه سنگینی كه بابت بنزین پرداخت می شود، احتمال موافقت با تخفیف در قیمت بنزین در زمان سوختگیری با كارت های شخصی منتفی است.
همچنین در میان طرح های مختلفی كه برای سرنوشت كارت سوخت ارایه شده است، تبدیل این كارت به كیف پول الكترونیكی از مهمترین پیشنهادها به شمار می رود.
بر این اساس، از این كارت ها به عنوان كیف پول الكترونیكی با قابلیت پرداخت اعتباری استفاده می شود كه این موضوع می تواند به صورت یك مشوق در نظر گرفته شود.
از سوی دیگر، طرح هایی نیز در دستور كار قرار دارد كه مربوط به اعمال سیاست های تنبیهی برای استفاده از كارت سوخت شخصی است.
بر این اساس، رانندگانی كه در زمان مراجعه به پمپ بنزین ها، از سوختگیری با كارت شخصی خودداری می كنند ناچارند برای استفاده از كارت سوخت جایگاه داران، هزینه اضافی پرداخت كنند.

**سرنوشت كارت های سوخت در انتظار تصمیم دولت
وزارت نفت و نهادهای مسوول، پیشنهادهای خود درباره كارت های سوخت و مدیریت مصرف را به نهادهای تصمیم گیرنده در دولت ارایه كرده اند كه قرار است تصمیم نهایی بزودی اتخاذ و اعلام شود.
زمان و نحوه اجرای طرح های جدید مدیریت مصرف از طریق كارت سوخت هنوز مشخص نیست اما به نظر می رسد در اجرای آن تردیدی وجود ندارد.
بنابراین دیر یا زود، كارت سوخت دوباره به یك وسیله ضروری برای رانندگان تبدیل می شود.

اقتصام*2022*2025*1961*