خبرنگار حرفه ای بحران نیاز داریم

به گزارش ایرنا، به تاكید این كارشناسان باید بحران ها را به گونه ای پوشش داد كه كمترین خسران و بیشترین بازتاب را برای كشور داشته باشد این در حالی است كه این مهم در كشور ما مورد توجه قرار نگرفته است.
نداشتن راهبرد مشخص از سوی نهادهای مربوط و گسیختگی رشته ارتباطات باعث مشكلات زیادی در این بخش شده است و این چالشی است كه باید با تدوین برنامه های اصولی رفع شود.
یكی از فرایند مدیریت بجران ، اطلاع رسانی صریح، سریع و شفاف است كه نتایج این بخش در حوادث گوناگون به تاكید به تاكید صاحبنظران امر بر آسیب شناسی نظام اطلاع رسانی در این زمان تاكید دارند.
كشورمان جزو 10 كشور زلزله خیز دنیا و همچنین جز 6 كشور بلاخیز دنیاست و در یك قرن اخیر 140 هزار نفر تلفات داشتیم به همین منظور باید چالش های اطلاع رسانی در زمان بحران برطرف شود.
اطلاع رسانی منسجم و شفاف در هنگام وقوع حوادث طبیعی و غیر طبیعی مانع از بروز اختلال در روند ارائه اطلاعات به آسیب دیدگان و مردم خواهد شد.
برخی از كارشناسان می گویند بجای ترساندن مردم از حوادث و بلایای طبیعی باید اطلاع رسانی هدفمندی را برای مشاركت و نقش پذیری مردم و مسئولان در مسیر مقابله با بحرانها انجام داد.
'اطلاع‌ رسانی' ازجمله عناصر و اجزای تاثیرگذار و تعیین‌كننده در فرآیند مدیریت بحران یك رخداد است به طوری كه توجه نكردن به آن یا اطلاع ‌رسانی نادرست و ناقص، می‌تواند فرآیند مدیریت بحران و تصمیم‌گیری مسئولان و مدیران این بخش را متاثر و دچار اختلال كند.
زلزله خیزترین كشور دنیا ژاپن است به همین منظور رسانه های آن كشور در این راستا به خوبی آموزش داده شدند و در آن زمان كار رسانه ای قوی انجام می دهند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) مركز اصفهان در همین ارتباط میزگردی با عنوان 'چالش های اطلاع رسانی در زمان بحران' با حضور محسن مومنی مدیر عامل جمعیت هلال احمر استان اصفهان، منصور شیشه فروش مدیركل مدیریت بحران استانداری اصفهان، محسن گلابی مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان، علیرضا كیخواهی معاون امداد و نجات مركز فوریت های پزشكی اصفهان، محمدرضا شكرالهی روزنامه نگار و نویسنده كتاب غم بم و عباس عابدی مدیر روابط عمومی مركز فوریت های پزشكی اصفهان برگزار كرد.

**اطلاع رسانی در زمان بحران بازنگری شود
مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان اصفهان دراین زمینه گفت : در زمان بحران دچار چالش های بسیاری در این ارتباط هستیم.
محسن مومنی افزود: سال گذشته 2 حادثه بزرگ از جمله زلزله كرمانشاه و سقوط هواپیمای تهران - یاسوج را در كشور داشتیم كه اگر این حوادث ملی كنترل نمی شد بسیاری از آسیب ها را به جامعه تحمیل می كرد.
وی تصریح كرد : زمانی تنها صدا و سیما و اخبار شبكه یك كار اطلاع رسانی را بر عهده داشتند پس از آن شبكه خبر، اینترنت، ایمیل و شبكه های مجازی عرصه اطلاع رسانی را به دست گرفتند.
مدیرعامل جمعیت هلال احمر اصفهان ادامه داد: شبكه های مجازی رخدادها را در جهت مثبت و منفی تحت الشعاع قرار می دهند به همین منظور لازم است مدیران بحران كه مدیریت امداد و نجات را عهده دار هستند نوع برخورد با رسانه ها را دانسته و الفاظ و عناوین را به درستی در اختیار رسانه ها قرار دهند.
وی بیان كرد : افرادی كه به عنوان خبرنگار در صحنه های بحران و حوادث حاضر می شوند باید بدانند چگونه و به نقل از چه كسی اخبار را منتشر كنند همچنین از صحت و سقم خبر اطلاع كافی داشته باشند.
مومنی با اشاره به حادثه سقوط هواپیمای تهران - یاسوج افزود : در لحظه اولیه سقوط هواپیما ثانیه مهم بود به طور مثال فردی عنوان می كرد یك تكه آهن پیدا شده سپس كل ایران باور بر این داشتند كه لاشه هواپیما پیدا شده است.
وی اضافه كرد : در این راستا شبكه های معاند سعی بر ایجاد فضای بی اعتمادی و القای آن فضا به جامعه را داشتند كه اگر شبكه ها و رسانه های ایرانی به این موضوع ورود نمی كردند دچار مشكلات بیشتری می شدیم.
مدیرعامل جمعیت هلال احمر اصفهان بیان كرد: نبود آگاهی كافی در زمینه مدیریت بحران توسط رسانه ها و انتشار نادرست برخی از اخبار شبكه های معاند را نسبت به كشور حساس می كند.
وی با بیان اینكه مسئولان مدیریت بحران برای مصاحبه با رسانه ها باید از عناوینی استفاده كنند كه ذهن عموم با مخاطره مواجه نشود، تصریح كرد : در بحث سقوط هواپیمای تهران - یاسوج یكی از نیروهای ارتش عنوان كرد كه تعدادی از اجساد سالم اما یخ زده است در همان لحظه فضا به گونه ای طراحی شد كه این افراد زنده بودند اما به دلیل عدم رسیدگی سریع براثر سرما فوت شدند، در این راستا به تاثیر الفاظ و كلمات در ایجاد التهاب و آرام سازی جامعه پی می بریم.
مومنی ادامه داد : باید در خصوص اطلاع رسانی در زمان بحران بازبینی و آسیب شناسی صورت بگیرد و روش اجرایی خاصی تعریف شود تا مخاطرات به حداقل برسد و فضای ناامیدی و یاس در حوادث و بحران از بین برود.

** دچار هرج و مرج خبری در زمان بحران هستیم
مسوول روابط عمومی مركز فوریت های پزشكی اصفهان افزود: در زمان بحران در سطح استان اصفهان دچار هرج و مرج خبری هستیم چرا كه در لحظات اولیه همه درگیر حادثه هستند.
عباس عابدی با بیان اینكه در زمان رخداد حادثه فرآیند از پیش تعیین شده ای برای این كار نداریم، تصریح كرد: در زمان حادثه نمی توان هركاری را به یك نفر سپرد بلكه نیروها با تجربه خود كارها را به پیش می برند.
وی با اشاره به اینكه در زمان بحران زیر ساخت های لازم در اختیار نداریم، ادامه داد : در جریان سقوط هواپیمای تهران- یاسوج در لحظات اولیه در سمیرم حضور داشتیم اما با قطعی اینترنت و تلفن همراه روبه رو شدیم به همین دلیل اطلاع رسانی از وجود 40 آمبولانس و حداقل 80 نیروی اورژانس در محل حادثه با تاخیر صورت گرفت.
مسوول روابط عمومی مركز فوریت های پزشكی اصفهان با بیان اینكه امكانات ویژه بحران را نداریم، بیان كرد: قبل از اینكه متولیان اطلاع رسانی اخبار و اطلاعات حادثه را منتشر كنند افراد حاضر در صحنه از زاویه دید خود اطلاعاتی را منتشر می كنند كه تعداد زیادی از این اخبار كذب است و ما در آن زمان تنها می توانیم اخبار منتشر شده را تكذیب كنیم.
به گفته وی باید منتشر كنندگان این اخبار از مسوول مربوطه اطلاعات را دریافت و به درستی منتشر كنند.

**خبرنگاران تخصصی و حرفه ای بحران نیاز داریم
مدیر عامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان تصریح كرد: روزانه بین 2 هزار و 500 تماس با آتش نشانی اصفهان گرفته می شود اما این سوال مطرح است كه اگر فردی بخواهد در جریان اخبار آتش نشانی قرار بگیرد آیا با گستره كاری ما آشنایی دارد؟
محسن گلابی ادامه داد: دست كم چهار نفر خبرنگار یك ماه از نزدیك از فعالیت این سازمان مطلع شوند و آن زمان به یك خبرنگار تخصصی و حرفه ای در زمینه مدیریت بحران و آتش نشانی تبدیل می شود.
وی ادامه داد: خبرنگاران جملات خبری را منتشر می كنند اما ما به دنبال آن هستیم تا در این جملات آموزش هم به مردم داده شود.
گلابی از آموزش مباحث آتش نشانی در مناطق 15 گانه شهر اصفهان به كودكان، بزرگسالان، ادارات و صنعتگران خبر داد و بیان كرد: كمك رسانه ها در این زمینه چالش ها و مشكلات را برطرف می كند.
وی حرفه ای شدن خبرنگاران در حوزه مدیریت بحران را ضروری دانست و اظهار داشت: برخی از اخبار حوادث قابل انتشار نیست چرا كه چنین اخباری تبعاتی را متوجه كشور می كند.
مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان ادامه داد : آیا نقش ما در خبرگزاری ها و ارایه خبر بحث تخریبی است یا اصلاحی؟ در بسیاری از مواقع شتاب در انتشار اخبار صحت خبر زیر سوال می رود.

** كار كردن در مدیریت بحران و اطلاع رسانی نیازمند علم و آگاهی ست
مدیركل مدیریت بحران استانداری اصفهان اظهارداشت: بعد از اینكه زلزله بم اتفاق افتاد سازمان مدیریت بحران با كارگروه های متعدد تشكیل شد در این راستا در حوزه سیل(وزارت نیرو)، آتش نشانی(آتش نشانی) و امداد و نجات (هلال احمر) مسئولیت را برعهده گرفتند و تفكیك وظایف صورت گرفته است.
منصور شیشه فروش با اشاره به كارگروه اطلاع رسانی و آموزش در مدیریت بحران گفت: در كشور این كارگروه در اختیار صدا و سیما است كه به تبع آن در استان اصفهان ماهانه جلساتی با این رسانه تشكیل می شود.
وی اضافه كرد : براساس شیوه نامه تنظیم شده اعلام كردیم اطلاع رسانی توسط اعضای مدیریت بحران به صدا و سیما و خبرگزاری جمهوری اسلامی صورت بگیرد كه این 2 رسانه فصل الخطاب هستند.
مدیركل مدیریت بحران استانداری اصفهان دامنه فعالیت ما در زمینه اینكه اطلاع رسانی چیست و اطلاع رسانی چه زمانی باید رخ دهد و چگونه باید انجام و به چه كسانی اطلاع داده شود باید مشخص شود.
وی با بیان اینكه اگر فردی در زمان حادثه در خودرو محبوس شده باشد باید به وسیله تجهیزات امدادی از خودرو خارج شود، تصریح كرد: در این راستا خبر هم كار حرفه ای و تخصصی بوده و هرفردی نمی تواند خبررسانی را برعهده داشته باشد.
شیشه فروش قبل، حین و پس از بحران را مراحل بحران دانست و گفت: یكی از چالش های مهم این است كه در هریك از مراحل بحران بر روی الفاظ كار نشده كه باید در این زمینه بیشتر كار كنیم، همچنین نبود خبرنگار حرفه ای در زمینه مدیریت بحران و آموزش خبرنگاران در این حوزه مهم و ضروری است.
وی شرایط بحرانی را شرایطی خاص اعلام كرد و ادامه داد: برخی واژگونی اتوبوس را بحران می دانند و این در حالی است كه این گونه حوادث بحران تلقی نمی شود بلكه بحران باید شناخته شود.
مدیركل مدیریت بحران استانداری اصفهان خاطرنشان كرد: نداشتن آشنایی با الفبای برنامه ها از جمله چالش های اطلاع رسانی در زمان بحران است، بسیاری از موارد از منظر ما بحران تلقی نمی شود.
وی شناخت از واژه ها را ضروری دانست و اظهار داشت: كار كردن در حوزه مدیریت بحران و اطلاع رسانی نیازمند علم و آگاهی در زمینه مخاطرات طبیعی و غیر طبیعی است چرا كه لفظ بحران لفظ خاصی است.
شیشه فروش نبود اطمینان از انتشار اخبار صحیح توسط خبرنگاران را یكی از چالش های اطلاع رسانی در زمان بحران دانست و اضافه كرد: در این زمینه خبرنگاران نباید به صورت سلیقه ای برخورد كرده و برداشت خود را از آن حادثه در رسانه انعكاس دهند.
مدیركل مدیریت بحران استانداری اصفهان ادامه داد: نیازمند خبرنگار متخصص در حوزه مدیریت بحران هستیم تا در راستای رفع بحران اطلاع رسانی كند نه تشدید بحران.
وی پیشنهاد كرد: تا یك ماه آینده جمع 150 نفره از خبرنگاران را خبرگزاری جمهوری اسلامی و صداوسیما به ما معرفی كند تا چالش ها و راهكارها در حوزه اطلاع رسانی در زمان بحران آموزش داده شود تا در زمان بحران آنان در كنار مسئولان مدیریت بحران باشند و اخبار را انعكاس دهند.

** كشور خبرنگاران بحران نیاز دارد
مدرس علوم ارتباطات با بیان اینكه اطلاع رسانی هوشمند اصل اساسی و تعامل با ذینفعان است، اظهار داشت: اطلاع رسانی هوشمند در بخش بحران مثلثی است كه شامل رسانه، فرماندهی مدیریت بحران و شهروند به عنوان مخاطب نهایی است.
عادل دهدشتی افزود: در دهه 70 و 80 به دلیل ضعیف بودن روابط عمومی سازمان هایی همچون هلال احمر و نهادهای دیگر بحران با مخاطراتی مواجه می شد.
وی بیان كرد : در آن زمان 2 نهاد واحد برای اطلاع رسانی داشتیم كه در شهرستان ها فرمانداران و در استان مدیركل حوادث غیرمترقبه (مدیركل مدیریت بحران كنونی) این كار را برعهده داشتند.
این مدرس دانشگاه اضافه كرد: طی 15 سال اخیر به لحاظ وسعت كار در رسانه و ارتباطات اتفاقات بسیاری رخ داده كه به قوی شدن روابط عمومی سازمان ها منجر شد تا آنها از كار خدماتی به كار رسانه ورود كنند.
دهدشتی ابعاد بحران را نیازمند بازنگری و بازتعریف دانست و گفت: سابقه های متعدد قبلی نشان می دهد ساختارمندترین بحران در كشور ما زلزله است كه در این راستا شهروند در خصوص این رخداد آموزش دیده و رسانه ها تا حدودی با واژه های این حادثه آشنا هستند كه متولیان امر وظایف شفاف تری در این خصوص برعهده دارند.
وی بحران ساختمان پلاسكو را علی رغم دلخراش بودن یكی از موفق ترین بحران ها در حوزه اطلاع رسانی ذكر و تصریح كرد: برای نخستین بار بحرانی در 15 روز پخش آنلاین و یك نفر به عنوان سخنگو اطلاعات را بازگو می كرد كه این فرد به چهره ملی تبدیل شد چرا كه توانست حس روان شناسی و اعتماد را منتقل كند.
مدرس علوم ارتباطات با بیان اینكه سخنگو در مواقع بحران باید به یك چهره تبدیل شود، گفت: باید بدانیم چه كسی اطلاع رسانی در زمان بحران را برعهده دارد.
وی اضافه كرد: نهادهای كنترل كننده امداد از جمله آتش نشانی و هلال احمر نسبت به چهره های نظامی و امنیتی (در صورتی كه در دستور كارشان باشد) در بحران مورد اعتمادتر هستند.
دهدشتی با بیان اینكه نبود ادبیات تخصصی در عامه مردم و خبرنگاران در زمان حوادث را پدیداری شایعات دانست و خاطر نشان كرد: باید پذیرفت كه خبرنگار تخصصی در حوزه بحران نداریم كه این ضعف در رسانه ها به خوبی مشهود است.
به گفته وی شبكه های اجتماعی و شهروند خبرنگاران رسمی (افرادی كه انعكاس اخبار را مسئولیت اجتماعی می دانند) و خبرنگاران غیر رسمی (اتفاقات را سرگرمی می دانند) باید بازتعریف شوند.
این مدرس دانشگاه اضافه كرد: نیروهای بومی و مردمی منطقه مورد حادثه یا بحران در كنترل بسیاری از شایعات و اتفاقات محیط پیرامونی موثر است كه به این موضوع توجه نكردیم.
وی با بیان اینكه در كشور ما در زمان بحران، المان و نمادها بی معنا است یعنی معنای نوار زرد و قرمزی كه حوالی حادثه كشیده می شود، مشخص نیست، تصریح كرد: نه تنها شهروندان بلكه خبرنگاران هم از معنای این نمادها بی خبر هستند.
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینكه در حوزه اطلاع رسانی روزانه با پدیده های جدیدی روبه رو هستیم، تصریح كرد: در كشور ما اطلاع رسانی در زمان بحران تبدیل به زنگ هشدار شده و نه اطلاع رسانی قبل و نه بعد كه باعث بدبینی و عدم اعتماد بین ذینفعان شده است.
دهدشتی با بیان اینكه روابط عمومی در تلاش برای جلوه دادن ویترینی خوب از سازمان مربوطه و رسانه به دنبال بررسی و نقد است، تصریح كرد: به همین نبود برداشت درست از وظیفه و تخصص درست از توصیف و قضاوت بیشتر زمان ها اخبار به اشتباه منتشر می شود كه نیازمند تعامل و ارتباط است.
وی بیان كرد: خبرنگار بحران باید همچون روابط عمومی باشد، همان گونه كه روابط عمومی به عنوان امین سازمان است در این حوزه تعدادی خبرنگار مرتبط هم باید به كار گرفته شوند اما در قبال فعالیت ها درست توصیف و قضاوت كند.

** پوشش اخبار بحران باید كمترین خسران و بیشترین بازتاب را داشته باشد
نویسنده كتاب غم بم كه در زلزله این شهرستان حضور داشت، گفت : در زلزله بم 650 خبرنگار حضور داشتند كه حدود 250 خبرنگار خارجی بودند و یك ماهه اول این حادثه با سیلی از خبرنگاران مواجه بود و از نظر داده پردازی های رسانه ای كم و كسری نداشتند.
محمدرضا شكراللهی افزود : كوچكترین رخداد در آن زمان پوشش داده می شد و حدود یك ماه پس از زلزله با بحران نبود خبرنگار مواجه شدیم كه تبعات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی نمود پیدا كرد.
وی با بیان اینكه خبرنگاران به دلیل عدم آموزش در حوزه بحران می توانند نقش مخرب را ایفا كنند، بیان كرد: زلزله خیزترین كشور دنیا ژاپن است به همین منظور رسانه های آن كشور در این راستا به خوبی آموزش داده شدند و در آن زمان كار رسانه ای قوی انجام می دهند.
این كارشناس تصریح كرد: در جریان زلزله ژاپن كه در سال2011 در نیمه های شب رخ داد آژانس هواشناسی با تلویزیون ملی ژاپن مرتبط بود كه 50 ثانیه بعد خطی بر روی تلویزیون اصلی ژاپن مبنی بر رخداد زلزله را منتشر كرد همچنین 2 دقیقه بعد تلویزیون های اصلی و 40 دقیقه بعد كل رسانه های كشور به صورت ساماندهی شده یك خبر را از زلزله منتشر كردند.
وی در خصوص چرایی برگزاری این میزگرد گفت : ما جز 10 كشور زلزله خیز دنیا هستیم، همچنین جز 6 كشور بلاخیز دنیا و در یك قرن اخیر 140 هزار نفر تلفات داشتیم به همین منظور باید چالش های اطلاع رسانی در زمان بحران برطرف شود.
شكراللهی با اشاره به زلزله در تهران گفت: كارشناسان معتقدند اگر زلزله ای در تهران رخ دهد كه پیش بینی می شود بیش از هفت ریشتر باشد احتمالا پنج میلیون نفر جان خود را از دست می دهند اما هنوز خبرنگارانی كه این حوادث را بازتاب بدهند نداریم و این مشكلات عدیده ای را ایجاد كرده است.
وی با بیان اینكه با توجه به نقش فعال رسانه ها در زمان بحران كشورها نقش هدایت گر را ایفا می كنند، تصریح كرد: در جنگ 2003 آمریكایی ها شش ماه 527 خبرنگار را آموزش دادند و به سنگرها فرستادند تا خبرهای هدایت شده منتشر كنند.
این كارشناس حوزه ارتباطات گفت : باید بحران ها را به گونه ای پوشش دهیم كه كمترین خسران و بیشترین بازتاب را برای كشور داشته باشد اما این در حالی است كه این مهم در كشور ما مورد توجه قرار نگرفته است.
وی ادامه داد: گسیختگی رشته ارتباطات باعث مشكلات زیادی در این حوزه شده است به همین منظور كلاس های آموزشی برای خبرنگاران ضروری است.
كارشناسان معتقدند مسوولان امر باید برای حل مشكل اطلاع رسانی در زمان بحران و حتی بسیاری از نهادهای دخیل در حوادث نیز باید نسبت به این امر مهم برنامه ریزی اصولی و سرمایه گذاری كنند.
9913/6026/